KOKU’NUN TARİHİNE BİR KATKI: ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ METİNLERİNDE BİTKİSEL KOKUNUN KULLANIMI


Doğan H.

SOSYAL BILIMLER DERGISI, cilt.56, ss.394-411, 2022 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 56
  • Basım Tarihi: 2022
  • Doi Numarası: 10.29228/sobider.55735
  • Dergi Adı: SOSYAL BILIMLER DERGISI
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Academic Search Premier, International Bibliography of Social Sciences, Index Islamicus
  • Sayfa Sayıları: ss.394-411
  • Kocaeli Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bitkilerin kök, çiçek, meyve, yaprak, kabuk, vb. fiziksel parçalarının çeşitli amaçlarla kullanılmasının yanı sıra, kokularından da birçok farklı alanda yararlanılmıştır. İnsanoğlu ve bitkisel koku ilişkisi geniş bir yelpazede karşılık bulmuş, hoş ya da rahatsız edici kokuya sahip bitkilerin etrafında zengin bir birikim oluşturulmuştur. Söz konusu bitkiler, şiir, hikaye ve efsanelere konu olmuş, ölülerin yakıldığı cenaze törenlerinde kötü kokuyu baskılaması için cenaze ile birlikte yakılmış, tanrılara adanan tapınakların yanı sıra kabirlere dikilmiş, ticareti yapılmış, sarhoşluk kaynaklı rahatsızlıklardan korunmak için başa takılmış, zararlı canlıları uzak tutması için doğrudan ya da yakılarak dumanı kullanılmış, kokusunun tedavi edici özelliği olduğu düşünülerek koklanmış, banyo sularına eklenmiş ve tütsüsü yakılmış, vücudun tamamında ya da belirli bir bölgesinde görülen kötü kokuların giderilmesi yahut hoş kokulu hale getirilmesi için başvurulmuştur. Biz de çalışmamızda Eski Anadolu Türkçesi metinlerini esas alarak, bitkisel koku kavramının Türk uygarlığındaki yerini değerlendirmeye çalışacağız.