Akademik Veri Yönetim Sistemi
Çifter M. (Yürütücü), Özkan G., Şimşek Kandemir A., Yetkin B., Bilecen N. S.
TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2025
20. yüzyılın sonlarına doğru üretimde, ekonomide, teknolojide ve iletişim biçimlerinde yaşanan değişim her alanı etkilediği ve dönüştürdüğü gibi bilginin anlamı ve değerini, bilimin konumunu, üretim ve iletim yollarını da değiştirmiş ve çeşitlendirmiştir. 1990’lara dek “eksiklik modeli”nin hüküm sürdüğü bilimsel bilginin iletişiminde amaç özellikle geleneksel medya dolayımıyla halkın eksik bilgi birikimini tamamlamaktır. 90’lardan sonra tartışmalara yön veren müzakereci demokrasi anlayışı ile katılım, yönetişim ve etkileşim kavramları bilim iletişiminde de yönün belirleyicisi olmuştur. Halkın bilime katılımı olarak adlandırılan bu yeni perspektifte bilimsel bilginin uzman olmayan kitlelerle birlikte inşasında geleneksel medya geçmişte olduğu gibi artık tek seçenek değildir. Bilim müzeleri, bilim festivalleri, bilim fuarları, bilim kafeleri, okul ziyaretleri, kamuya açık dersler, yurttaş bilimi projeleri gibi halka açık etkinlikler yeni anlayışın önemli bileşenleridir. Bununla birlikte günümüzde geleneksel medyanın klasik sahiplik yapısını derinden sarsan dijital medyanın sunduğu olanaklar bilim insanlarının veya bilim üretim merkezlerinin kendi medyalarına malik olmalarını mümkün kılmıştır. Dünya genelinde bilim kurumlarının artan biçimde dijital medya olanaklarından yararlandıkları, halkın bilime katılımı konusunda bilim halkla ilişkileri kapsamında iletişim çalışmalarını genişlettikleri, profesyonelleştirdikleri ve çeşitlendirdikleri bilinmektedir.
Buna karşın mevcut durumu daha sağlıklı ve bütüncül bir yaklaşımla değerlendirmek ve ihtiyaçlara cevap verecek yeni politikalar oluşturmak konusunda hayli önemli olan Türkiye’de üniversitelerin halkın bilime katılımını kolaylaştırıp desteklemek amacıyla hangi politikaları geliştirdikleri ve hangi uygulamaları gerçekleştirdiklerine ilişkin bilgimiz sınırlıdır. Projenin geliştirilme safhasında proje ekibi tarafından yapılan ön çalışma Türkiye’de devlet üniversitelerinin web sitesi ve sosyal medya hesaplarına sahiplik konusunda bir sıkıntı yaşamadığını, takipçi sayıları ve gönderi yoğunlukları irdelendiğinde ise dijital medyayı etkin kullandıkları görülmüştür. Buna karşın düşük maliyeti, yönetim kolaylığı, geniş kesimlere ulaşım imkânı ile dijital medyanın üniversiteler tarafından bilim iletişimi amacıyla kullanımına ilişkin neredeyse hiç çalışma yürütülmemiştir.
Üniversitelerde bilimsel bilginin çoğu zaman dar akademik çevrelerle sınırlı kaldığını, bilimsel birikimin uzman olmayan kitlelerle paylaşılmasında ise hala geleneksel medyaya bağımlılığın olduğunu söylemek mümkündür. Oysa halkın bilime katılımı perspektifinden bakıldığında üniversitelerde yürütülen bilimsel çalışmaları dijital medya yoluyla kamuya ve kamusal tartışmalara açmak mümkün ve olanaklıdır. Bu proje üniversitelerin bilim iletişimi politika ve faaliyetlerini ortaya çıkarmak ve dijital medyanın bilim iletişimi amacıyla kullanımına bir örnek geliştirerek halkın bilime katılımını kolaylaştıracak bir çözüm sunmak üzere önerilmektedir.
Projede Türkiye’de bilim iletişiminde üniversitelerin politika ve uygulamalarına yönelik bir durum analizi yapılacak ve daha önceki araştırmalarda tespit edilen sorunların aşılmasına da katkıda bulunabilecek bir çözüm önerisi hayata geçirilecektir. Dolayısıyla proje durum analizinin yanı sıra çözüme dair bir öneri ve bu önerinin hayata geçirildiği örnek bir uygulamayı ve sonuçlarını da içermesi ile özgündür.
Karma araştırma yönteminin kullanıldığı proje birbirini tamamlayan üç aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada Türkiye’de üniversitelerin bilim iletişimi kültür ve politikaları irdelenecektir. Bu araştırma, projenin sonraki aşamaları için altlık oluşturacak bir durum analizi yapmayı olanaklı kılacaktır. Projenin ikinci aşaması örnek bir uygulamayı içermektedir. Uygulama öncesi ön araştırmalar ve uygulama sonrası son araştırmaların uygulamanın yarattığı farkı gözler önüne sereceği düşünülmektedir.
Uygulama; projede yer alan araştırmacıların görev yaptığı iki üniversite ile sınırlı tutulmuştur. İki üniversite bünyesinde yapılan ve halihazırda yayınlanmış bilimsel araştırma çalışmaları ilgili üniversitelerin WEB sayfaları ile üniversitenin resmi sosyal medya hesaplarında platforma uygun biçimde tasarlanarak yayınlanacaktır. Bu süreçte farklı bilim alanlarından araştırmalara dengeli bir şekilde yer verilecektir. Yayınlanmak üzere dönüştürülen içerikler yaygın ve yerel medyaya basın bülteni olarak da servis edilecektir.
Proje, araştırma ve uygulama sonuçlarını içeren verilerin ilgili çevrelerle paylaşılacağı ve Türkiye’de üniversitelerin bilim iletişimi politikalarına dair hedef ve strateji çalışmalarının yapılacağı arama konferansı ile tamamlanacaktır.