Akademik Veri Yönetim Sistemi
Göksel Şahin M. (Yürütücü), Yazır Y., Balçık Erçin P., Duruksu G., Utkan T., Özer C., et al.
TÜSEB B Grubu AR-GE Projesi, 2024 - 2026
Pankreas kanseri, diğer kanser türlerine kıyasla daha agresif bir karaktere sahip olduğundan teşhis ve tedavisi zor olan önemli bir küresel sağlık sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü'ne (World Health Organization; WHO) göre pankreas kanseri dünya çapında en yaygın on ikinci kanser olmasına rağmen, dünya çapında kansere bağlı ölümlerde yedinci sırada yer almaktadır. Pankreas kanserinin erken semptomların eksikliği, vücudun iç kısmında yer almasına bağlantılı olarak da cerrahi müdahalenin zor olması gibi sebeplerden dolayı teşhis ve tedavisi diğer kanser türlerine göre daha zordur. Pankreas kanseri tedavisinde kemoterapi, radyoterapi, cerrahi gibi geleneksel yöntemler yaygın olarak kullanılmaktadır fakat istatistiklere bakıldığında bu tedavilerin yetersiz kaldığı açıkça görülmektedir. Fotodinamik terapi (PDT), kanser tedavisi için kemoterapi ve radyoterapiye göre umut vadeden bir alternatiftir. PDT, kutanöz ve plevral hastalıkların tedavisi de dahil olmak üzere birçok alanda kullanılmakta olan alternatif bir tedavi yöntemidir. PDT, ışığa duyarlı moleküller adı verilen ilaçlara (Photosensitizer, PS) özgü belirli dalga boyundaki ışık ve tümör hücrelerinin doğrudan öldürülmesiyle sonuçlanan ölümcül bir sitotoksik tür olan oksijen üreten singlet oksijen türleri (1O2) kombinasyonuna dayanmaktadır. PDT ajanlarının seçiciliğini arttırıcı teknikler antikanser özelliklerini iyileştirmek amacıyla araştırılmaya devam etmektedir. PDT’de, hedeflemeyi arttırıcı ajanların PS molekülleri ile konjugasyonu PDT’nin etkinliğini arttırmaktadır. Bu da daha etkili kanser tedavi yöntemlerinin geliştirilmesinde umut vadetmektedir. Bu çalışmada kanser hücreleri tarafında normal hücrelere kıyasla daha fazla eksprese edildiği bilinen folat reseptörlerine (FR) özgül folik asit konjuge bir PDT ajanı tasarlanması hedeflenmektedir. Kanser tedavilerindeki etkinliği artırmak amacıyla kanser kök hücrelerinin (CSC) eksprese ettiği markerları hedeflemek popüler bir yaklaşımdır. CD44, CD133 ve DCLK1 reseptörleri sahip oldukları çeşitli özellikler sayesinde pankreas kanser hedeflemesinde öne çıkmaktadırlar. Proje önerisinde PDT ajanı merkez metal atomu silisyum olan ftalosiyanin (Pc) temelli bir yapıdır. Proje kapsamında tasarlanmış olan PS, periferal olarak diagnostik potansiyel oluşturan florofor 6-aminokinolin bileşiği ile sübstitüe edilecekken terapötik potansiyel için de asimetrik olarak eksenel pozisyonlardan FR ve CSC reseptörleri ile ayrı ayrı konjuge edilecek olan 3 tip yeni Silisyumftalosiyanin molekülüdür. Önerilen bu proje ile PS’ye kanser hücreleri tarafından aşırı eksprese edilen folat reseptörlerine özgül folik asit ve kanser kök hücrelerinin pankreas kanseri reseptörleri olan CD44, CD133 ve DCLK1 reseptörlerine spesifik peptid dizileri ilk kez ayrı ayrı konjuge edilerek 3 tip yeni PDT ajanı geliştirilmesi, geliştirilen bu ajanın ilk kez geç semptom ve erken metastaz nedeniyle ancak ileri evrede teşhis edilebilen pankreas kanseri üzerindeki etkinliğinin araştırılması ve yine florofor gruplar sayesinde görüntüleme ile teşhis hedeflenmektedir. Sentezlenecek olan PDT ajanlarının in vitro ve in vivo seçicilik ve fototoksisite üzerindeki etkileri araştırılacaktır.