Yüzügüllü Karakuş Y. (Yürütücü), Deveci A., Yanar S., Kale Bakır E.
TÜSEB A Grubu Acil AR-GE Projesi, 2024 - 2025
Yakın zamana dek kolorektal kanser nadiren teşhis edilimekte iken günümüzde yılda yaklaşık 900.000 ölümle dünyanın dördüncü en ölümcül kanseri olarak öne çıkmaktadır. Kolorektal kanser türü için kullanılan geleneksel tedavilerin sınırlı etkinliği nedeniyle yeni tedavi seçeneklerine ihtiyaç olduğu görülmektedir. Son antikanser ilaç keşif yaklaşımlarında, doğal kaynaklı sekonder metabolitler, sentetik antikanser ilaçlara göre olumlu terapötik etkiler sergiledikleri için yeni antikanser terapötikleri olarak tanımlanmaları gündemdedir. Lakkazlar, oksidatif enzimlerin bir grubu olup, moleküler oksijeni suya indirgemek suretiyle özellikle fenol ve anilinler ibi birçok aromatik bileşiğin oksidasyonunu katalizleyen çok bakırlı enzimlerdir. Bu nedenle lakkazlar endüstriyel uygulamalarda en fazla umut veren enzimler arasında yer almaktadır. Çeşitli bazidiomisetlere ait lakkaz enzimlerinin kanser hücrelerinde doğrudan hücre büyümesini inhibe edici etkiyi ve apoptozu indüklediği gösterilmiştir. Bu kapsamda bu çalışmada kolorektal kanserinde terapötik bir madde olarak yerli lakkazın hücre ölümüne ve/veya DNA hasarına neden olan mekanizmalar üzerindeki etkisinin gen düzeyinde ilk kez belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Trametes versicolor mantarının kültürü yapılarak lakkaz üretilmesi, saflaştırılması ve aktivitesinin belirlenmesi ile analizlerde uygulanacak olan saf ve yerli lakkaz elde edilecektir. Tüm analizlerde iki farklı tip kolorektal kanser hücre hattı (HCT-116 ve Caco-2) üzerinde uygulamak suretiyle lakkazın uygun konsantrasyonları belirlenecektir. Ayrıca iki farklı tip kolorektal kanser hücre hattı (HCT-116 ve Caco-2) hücrelerine lakkaz uygulanarak apoptotik hücre yüzdesi, hücre morfolojisi ve hücre döngüsü tutulumu DNA hasar düzeyi ve apoptotik ve DNA hasarı ilişkili genlerin ifade düzeylerinin belirlenmesi gerçekleştirilecektir. Analizlerimizden elde edeceğimiz sonuçlar, yerli saf lakkaz enzimin kullanımı ile kanser tedavisinde yurt dışına bağımlılığı azaltacak yeni ilaç modellerinin geliştirilmesinin önünü açacaktır. Yerli ve milli imkanlarla üretilen saf lakkazın kolarektal kanserdeki etkinliğinin moleküler düzeyde ilk defa belirlenecek olması bu projenin en önemli özgün değeridir. Ayrıca
alternatif protein saflaştırma yöntemi olarak üçlü faz ayırma sisteminin kullanılması projenin özgünlüğünü ve yerlileştirme potansiyelini artırmaktadır. Yerli lakkaz enzimin kolarektal kanserde olası anti-kanser etkilerinin açığa çıkarılması kanser tedavisinde yerlileştirme çalışmaları için önem arz etmektedir. Diğer yandan kanser tedavisinde yerli lakkaz enziminin kullanımının önünün açılmasıyla ülke ekonomisine dolaylı olarak katkı sağlanmış olacak ve ulusal ya da uluslararası alanda lakkaz ile ilgili yeni projelerin üretilmesine öncülük ederek bilimsel ve akademik anlamda da ülkemize katkıda bulunacaktır.