Türkiye’de Deprem İstasyonu Bazlı Doğal ve Yapay Kaynaklı Sarsıntıların Ayrımının Yapılması ve AFAD Sistemine Uyarlanması


Sertçelik F. (Yürütücü), Irmak T. S., Yavuz E., Kafadar Ö., Livaoğlu H., Şentürk E., et al.

Diğer Resmi Kurumlarca Desteklenen Proje, 2019 - 2022

  • Proje Türü: Diğer Resmi Kurumlarca Desteklenen Proje
  • Başlama Tarihi: Ağustos 2019
  • Bitiş Tarihi: Nisan 2022

Proje Özeti

Bu projede, AFAD tarafından işletilen hız kayıtçılarının verileri kullanılarak Türkiye’de deprem istasyonu bazlı doğal ve yapay kaynaklı olayların farklı yöntemler kullanılarak ayrımlaştırılması amaçlanmaktadır. Elde edilen bulguların ve denklemlerin, oluşturulacak bir yazılım ile AFAD Türkiye Sismolojik Gözlem Ağı sistemine entegre edilmesi projenin hedefleri arasındadır.  Maden sahalarında, yol-tünel inşaat alanlarında yapılan patlatmalar, sismik ağlarda istenmeyen kayıtların oluşmasına ve kataloglarda bu olayların deprem olarak yer almasına neden olmaktadır. Türkiye genelinde 2023 civarında patlatma sahası olması ve son 5 yılın AFAD katalogları incelendiğinde yılda ortalama M<2.5 olan 15000 sarsıntının istasyonlar tarafından kayıt edilmesi, ayrımlaştırma analizlerinin yapılmasının kaçınılmazlığını açıkça ortaya koymaktadır. Önerilen proje kapsamında yapılacak çalışmalar; (1) her istasyon için magnitüdü 2.5’ten küçük ortalama 100 sarsıntı kaydının (en az %20'sinin patlatma veya deprem kaydı olması durumunda analiz yapılabileceği planlanmaktadır) AFAD Sismoloji Veri merkezinden alınması, (2) Bu olayların zaman ve konum bilgisine göre sınıflandırılması (Gece-gündüz, deniz-kara vs), (3) P dalgası ilk hareket yönlerin belirlenmesi, (4) P ve S dalgalarının maksimum genlikleri belirlenerek Genlik oran yönteminin uygulanması, (5) Farklı iki zaman penceresindeki P ve S dalga genliklerinin oranın integrali temeline dayanan Karmaşıklık Analizinin yapılması, (6) Kısa Zamanlı Fourier Dönüşümünün veya Dalgacık Dönüşümü yöntemlerinin uygulanması, (9) Güç Spektrumunun hesaplanması (10) Analiz yapılan istasyona ait sonuçlarını temsil eden lineer ve karesel (Linear and Quadratic Discriminant Analysis) ayrım denklemlerinin elde edilmesi, (11) Yöntemlere ağırlık kazandırılması, (12) Bu yöntemlerin uygulanması için MATLAB dili kullanılarak yazılım yapılması, (13) Bu yazılımın proje sonunda AFAD Sismoloji Ağına uyarlamasının yapılması ve eğitimin verilmesi şeklinde planlanmıştır. Proje kapsamında, bir doktora bir de yüksek lisans tez çalışması yapılması ön görülmektedir. Bu proje AFAD kapsamında yapay-doğal kaynaklı titreşimlerin analiz edildiği ilk çalışma olup diğer sismolojik ağlar içinde örnek bir uygulama niteliği taşımaktadır. Projede hazırlanacak yazılım ise bu konuda yapılan en kapsamlı yazılım olacaktır.