Proje Özeti

Yukarıda başlığı belirtilen proje ile, vücutta eklem kıkırdaklarında (articular cartilage) ortaya çıkan kondrosit apoptozunun neden olduğu eklem ve eklem sıvısı (sinoviyal sıvı) ile ilgili hastalıkların engellenmesi amacıyla oluşturulacak olan bir kök hücre hattının kullanılması ve bu hücrelerin birbirlerine etkilerinin incelenmesi amaçlanmaktadır.

Günümüzde birçok insan kas-iskeket sistemi hastalıkları nedeniyle kalitesiz bir yaşam sürmektedir. Bu rahatsızlıklardan bir kısmı, yaşa da bağlı olmak üzere, eklem kıkırdağının oluşturulmasını sağlayan kondrosit apoptozu ile ilişkili olup, eklem kıkırdağı ile bu eklemlerde kayganlaştırıcı ve şok engelleyici olarak görev yapan sinoviyal sıvının yetersiz kalması neticesinde motor hareket bozuklukları ile sonuçlanmaktadır. Güncel tedavi metodları, eklem içine plateletten zengin plazma (platelet-rich-plasma, PRP) enjeksiyonu, plateletten zengin fibrin (platelet-rich-fibrin, PRF) enjeksiyonu gibi bazı yöntemleri içermektedir. Bu yöntemler kanın santrifüj edilmesiyle elde edilen, biyosinyal moleküllerince zengin olan serum kısmının kök hücreleri uyarıcı özelliklerinden yararlanılmasına dayanmaktadır. Bu sayede hücre yenilenmesi teşvik edilmektedir. Benzer mantıkla o bölgedeki kök hücre grubunu uyarıcı başka sinyaller mikroçevreye kazandırılarak hücre yenilenmesinin arttırılması da tedavide denenen yöntemler arasına girmiştir. Bunlardan biri de eklem kıkırdağı mikroçevresinde normalde de bulunan prolaktinin eklem içine enjeksiyonudur. Ancak bu yöntemler hücrelere gen düzeyinde kazandırılmadığından zaman içinde tekrarlanması yani tekrarlanan dozlarla uygulanması gerekmektedir. Kimi zaman bu tekrarlayan dozların sıklığı nedeni ile hasta tedaviyi reddetmektedir. Bu nedenle mevcut projede, hem stabil transgenik bir kök hücre hattı elde edilmesi hem de yenileyici ve onarıcı özelliklerinden yararlanılarak uzun süreli bir tedavi sağlanması hedeflenmiştir.

Bu bağlamda insan kemik iliği kökenli mezenkimal kök hücrelere (Kİ-MKH) prolaktin geni aktarılarak prolaktin üretebilen bir Kİ-MKH hattı (PKİ-MKH) elde edilecektir. Mevcut kondrosit hücre hattı çoğaltıldıktan sonra, Kİ-MKH ve PKİ-MKH ile deneysel yöntemde belirlenen şekilde ortak kültürü gerçekleştirilecektir. Deney, 5 grup olarak planlanmış olup, bu grupların birbirleriyle kıyaslanması ile PKİ-MKH hattının apoptoz üzerinde ne kadar etkili olduğu ortaya konmaya çalışılacaktır.

Son yıllarda dünya çapında kök hücreler ve gen terapisi üzerine yapılan çalışmalarla kök hücrelerin mevcut potansiyel terapötik etkilerinin yönlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu proje başarılı olduğu takdirde, bu amaca hizmete edecek olan, tedavide kullanılmaya yönelik bir transgenik kök hücre hattı elde edilmiş olunacaktır. Bu hücre hattının etkileri ortaya konarak ileride gerçekleştirilebilecek klinik çalışmalar için bir basamak olması hedeflenmektedir. Beklenen etkilerin gözlenmesi halinde gen terapisinin kalıcılık sağlaması avantajından yararlanılmış olunacak, böylelikle tekrarlayan sık dozlarla yapılan tedavilerin aksine, uzun vadede daha ekonomik bir tedavi yöntemi geliştirilmiş olunacaktır.