Karmaşıklığın Toplumsal Boyutu: Yaklaşımlar, Eleştiriler ve Ontolojik Karmaşıklık


Creative Commons License

Bayram T.

Kocaeli Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, sa.16, ss.15-30, 2022 (Hakemli Dergi)

Özet

Karmaşıklık kavramının arkeoloji içerisindeki gelişiminin temel başlıkları kronolojik sıra ile “kültürel unsur”, “kültür evrim”, “sistem teorisi”, “yorumlayıcı yaklaşım”, “anarşist kuram” şeklinde sıralanabilir. Tartışmanın en güncel halinde ise her topluluğunun “biricik” olarak tanımlandığı bir noktaya varılmıştır. Bu durum, kuşkusuz günümüzün genel sosyokültürel atmosferi ile ilişkilidir. Nasıl ki 1960 ve 1970’lerin kültürel ve siyasi atmosferi içerisinde sosyal düzenleri sorgulayan eleştirisel yaklaşımlar toplumsal karmaşıklık konusunda yeni bakış açıları doğurdu ise, günümüzün birey merkezli yaklaşımı da arkeolojik kuramda toplulukların “biricik” olarak tanımlanmasına neden olmuş olmalıdır. Bu durumda güncel arkeolojik kuram toplulukları benzerlikleri nedeniyle bir kültür çevresinin parçası olarak tanımlamak yerine sosyal veya kültürel dönüşümlerinde itici faktörlerinin farklılığı nedeniyle toplulukları “biricik” olarak tanımlamaya yönelmiştir. Bu nedenle “biriciklik yaklaşımı” şeklinde isimlendirilebilecek bu yaklaşım üzerinden karmaşıklığın bir döneme, bir bölgeye veya belli bir sayıda nüfusa sahip bir topluluğa özgü olmadığı belirtilmektedir.