Bir sanayi kuruluşunun mekansal ve toplumsal etkileri: Cevizli Tekel Fabrikası örneği

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Kocaeli Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ARZU DERMAN

Danışman: Örgen Uğurlu Ortaç

Özet:

Sanayileşme, ülkelerin toplumsal ve ekonomik yapılarında büyük değişim ve dönüşüme neden olmaktadır. Bu araştırma, bir Kamu İktisadi Teşebbüsü olan Cevizli Tekel Fabrikası’nın Kartal ve Maltepe’nin kentleşmesinde, sosyal ve ekonomik hayattaki etkisini irdelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, sanayileşmenin kentleşme sürecine olan etkisi üzerine literatür taraması yapılmış, yedisi Cevizli Tekel Fabrikası çalışanı olmak üzere fabrika yaşamını uzun yıllar deneyimlemiş on katılımcı ile görüşmeler yapılmıştır. Derinlemesine görüşme metodu ile toplanan veriler oluşturulan başlıklar altında çözümlenmiştir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Derinlemesine görüşmelerden elde edilen sonuçlar ise; Cevizli Tekel Fabrikası’nın çevresindeki fabrikalara kıyasla ekonomik şartları ve sosyal hakları yönüyle çalışanlar ve çevrelerince tercih edilen bir üretim mekânı olduğu, çalışanların kendilerini bir “aile” olarak tanımladığı, güçlü arkadaşlık ilişkilerinin kurulduğu, özelleştirmenin maddi ve manevi anlamda oluşturduğu yük ve kent hafızasındaki yerinin önemidir. Araştırma, üretim mekânlarının bulunduğu kentlerde, insan ve toplum yaşamındaki etkisinin varlığını ve boyutlarını görebilmek; bir üretim mekanı olan Cevizli Tekel Fabrikası’nın çalışanların hafızasındaki yerini, önemini ve bunların nedenlerini incelemek ve bu çalışmanın tamamlandığı tarihlerde Marmara Üniversitesi olarak kullanılan alanın kent hafızasındaki yerini ve kentli için aidiyetini tanımlamaya çalışmak amaçlarıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular ile Cevizli Tekel Fabrikası’nın kent hafızasındaki değerini korumak amacıyla çözüm önerileri sunulmaya çalışılmıştır.