Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ALİ OSMAN UŞAK
Danışman: Mehmet Çiçek
Özet:
Saçaklızâde Mehmed Efendi (ö.1145/1732) Osmanlı'da idari ve ilmi merkez olan İstanbul'dan uzakta yaşasa da yetiştirdiği talebeler ve yazdığı eserlerle hicri on ikinci asrın öne çıkan alimlerindendir. Beyżâvî tefsirine yönelik eleştirilerinin bir kısmını Risâle fi'l-ittilai alâ b'azi'd-desâisi'l-vâkiati fi'l-Beyżâvî isimli eserinde/risâlesinde toplamıştır. Kelâm, münazara ve mantık gibi ilimlerde öne çıkmış olan Saçaklızâde'nin Kadı Beyżâvî'yi, tefsirine felsefi görüşleri aldığı için eleştirmesi, yer yer ağır ithamlarda bulunması dikkat çekmektedir. İbni Teymiyye ekolünden etkilenerek görüşlerinde değişiklik yaptığı, felsefeye açıkça cephe aldığı görülen Saçaklızâde'nin İmam Gazzâlî'ye olumlu baktığı, onun kelâma yaklaşımını benimsediği söylenebilir. Yine Seyyid Şerîf Cürcânî'nin Şerhü'l-Mevâkıf ve Teftâzânî'nin Şerhü'l-Akâid gibi kitaplarından alıntı yaparak Beyżâvî'yi tenkit etmesi kelâmı kökten reddetmediğine işaret sayılabilir. Nakşibendiyye ve Kâdiriyye tarikatlarından hilafet almış olan, İbni Teymiyye'yi imam kabul eden ve aynı zamanda kelâm alimi olan Saçaklızâde'nin hayatı ve eserleri incelenmeye değerdir. Hatta onun, bulunduğu coğrafya itibarı ile ilmî ve fikrî hareketlerin odağında yetişmiş bir alim olması bunu daha da önemli hale getirmektedir. Saçaklızâde Mehmed Efendi'ye ait olan Risâle fi'l-ittilâi ala ba'zi'd-desâisi'l-vâkiati fi'l-Beyżâvî adlı tefsir eserinin/risâlesinin Türkiye kütüphanelerinde altı yazma nüshası tespit edilmiştir. Bu nüshalardan bir kısmının Saçaklızâde'nin talebeleri tarafından istinsah edildiği düşünülmektedir. Müellifin hayatı ve diğer eserleri hakkında ilmi çalışmalar yapılmış olsa da bu eser hakkında müstakil çalışma yapılmadığı görülmektedir. Bu tezin hazırlanmasında asıl gaye Saçaklızâde Mehmed Efendi'nin hayatı ve eserlerini incelemek, tefsirle alakalı risâlelerini öne çıkarmak, Beyżâvî'ye yönelik eleştirilerini Risâle fi'l-ittilai alâ ba'zi'd-desâisi'l-vâkiati fi'l-Beyżâvî adlı eser özelinde değerlendirmek ve söz konusu eserin tahkikini yapmaktır