Biyoetikte savunmasızlık kavramının analizi ve LGBT (lezbiyen, gey, biseksüel, transeksüel) bireyler için uygunluğunun değerlendirilmesi

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Kocaeli Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Temel Tıp Bilimleri, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: MERVE MERGEN ŞENER

Danışman: Aslıhan Akpınar

Özet:

Biyoetikte Savunmasızlık Kavramının Analizi ve LGBT (Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Transeksüel) Bireyler için Uygunluğunun Değerlendirilmesi Amaç: Biyoetik literatüründe savunmasızlık tanımlarını ve bileşenlerini analiz ederek bir savunmasızlık sınıflandırmasına ulaşmak, biyotıp alanında LGBT bireyler hakkında hangi konularda kanıt oluşturacak veri toplandığını belirlemek ve elde edilen savunmasızlık sınıflandırmasının bu görünüme uygun olup olmadığını değerlendirmektir. Yöntem: Araştırmada iki farklı türde sistematik derleme yapıldı. Nitel sistematik derlemede PubMed, Web of Science ve Scopus veri tabanlarında yapılan taramayla savunmasızlık tanımı içeren makeleler araştırıldı, metinlerden çıkarılan tanımlar tematik analizle değerlendirildi. Sistematik derlemelerin sistematik derlemesinde PubMed veri tabanında yapılan taramayla biyotıp alanında LGBT bireyler hakkında yapılan sistematik derlemeler araştırıldı, makaleler hedef grup, yayın yılı ve konu açısından tematik analizle değerlendirildi. Bulgular: Savunmasızlık kavramı hakkında yapılan tarama sonucu ulaşılan 1091 makale değerlendirilerek tanım içeren 66'sı çalışmaya dahil edilmiştir. Bu makalelerde kullanılan tanımların bileşenleri kodlanmış, ardından bu kodlar ontolojik ve antropolojik temellere dayalı savunmasızlık olarak iki ayrı kategori altında (i) savunmasızlık tanımının özellikleri, (ii) tanımı oluşturan bileşenler (iii) bu bileşenleri oluşturan etkenler başlıkları çerçevesinde ilişkilendirilerek özgün bir sınıflandırmaya ulaşılmıştır. LGBT bireyler hakkında yapılan tarama sonucunda biyotıp literatüründe bulunan 558 çalışma değerlendirilerek cinsel azınlıklar hakkında sistematik derleme olan 234'ü çalışmaya dahil edilmiştir. LGBT hakkındaki çalışmalarda 2010 yılından itibaren keskin bir artış olduğu, sırasıyla en sık HIV (n=101), LGBT cinselliği (n=19), LGBT'ye yönelik tutumlar (n=12) ile şiddet-cinsel suç-istismar (n=11) hakkında sistematik derleme yapıldığı görülmüştür. Sonuç: Çalışmamız sonucunda literatürdeki tanımların tamamından yararlanılarak özgün bir savunmasızlık tanımı önerilmiştir. LGBT'nin biyotıp literatüründeki görünümünün, HIV/AIDS, şiddet, madde kullanımı gibi alanlarda yoğun olduğu, yani kanıta dayalı tıbbi verilerin damgalama ve ayrımcılığa yol açacak şekilde birikmiş olduğu sonucuna varılmıştır. Önerdiğimiz sınıflandırma açısından LGBT bireylerin literatürdeki görünümü incelenerek savunmasız bir grup oldukları, savunmasızlığı doğuran etkenler açısından değerlendirildiğinde ise pek çok durumda LGBT bireylerin çifte savunmasızlık yaşayabildiği sonucuna varılmıştır.