Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Kocaeli Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SELİNAY ÇETİN
Danışman: Halim Aytekin Ergül
Özet:
Bu çalışma Türkiye’nin en kalabalık ve sanayi bakımından gelişmiş olan Marmara
Bölgesi’nde gerçekleşmiştir. Çalışmada, 30 adet deniz istasyonu ve 12 adet nehir
istasyonu olmak üzere toplamda 42 farklı noktadan alınan yüzey sedimenti örneklerinde
sediment karakterizasyonu ve mikroplastik kirliliği araştırılmıştır. Sediment örnekleri
sanayi ve tersanelerin yoğun olduğu, kıyı bölgelerinden alınmıştır. Sediment örneklerinde
toplam organik madde (TOM), kalsiyum karbonat (CaCO3), biyojenik silika (BSi),
litojenik madde (LM) miktarları ve mikroplastik parçacık sayısı araştırılmıştır. Sediment
karakterizasyonu için sediment örnekleri >250 μm, >125 μm, >63 μm ve <63 μm olmak
üzere dört farklı partikül boyutuna ayrılmıştır. Toplamda 30 farklı istasyon kıyısından
alınan yüzey sediment örneklerinin karakterizasyonu sonucunda, istasyonlardaki TOM
oranları %1,23-%16,11 aralığında, BSi oranları %0,93-%6,89 aralığında, CaCO3 oranları
%6,78-%18,33 aralığında, LM oranları %62,28-%94,92 aralığında tespit edilmiştir.
Sediment örneklerinde mikroplastik tespiti H2O2 ile muamele edildikten sonra Nil
Kırmızısı ile boyanmış ve floresan mikroskop altında diğer partiküllerden ayrılmıştır.
Mikroplastik parçacıklar sayılmış, polimer türleri FTIR yardımıyla belirlenmiş,
şekillerine ve renklerine göre sınıflandırılmıştır. Akarsu su örneklemesi yapılan 12 farklı
istasyonda en fazla mikroplastik parçacık Istıranca Nehri’nde bulunurken en az
mikroplastik parçacık Bulanıkdere ve Bahçıvandere istasyonlarında rastlanmıştır.
Toplamda 30 farklı deniz yüzey sediment örneklerinde mikroplastik parçacık sayısı 299
adet/m2- 1175 adet/m2 aralığında değişmektedir. Deniz yüzey sediment örneğinde
mikroplastik dağılımında en çok tespit edilen polimer türü %56 oranında yüksek
yoğunluklu polietilen (HDPE), %22 oranında propilen(PP), %13 oranında polistiren(PS),
%6 Polietilen tereftalat (PET) ve %3 diğer polimer türleridir. En fazla gözlenen
mikroplastik şekli fragman (%42)’dir.Bunu sırasıyla film %(35), lif (%19), diğer türler
(%3) izlemektedir.. Gözlenen mikroplastik renkleri çoktan aza sırasıyla beyaz (%29),
siyah(%28), mavi (%12), yeşil (%7), turuncu (%5), pembe (%4), kahverengi (%4), gri
(%4), diğer (%3), sarı (%2) ve mor (%2) olarak tespit edildi.
Sonuç olarak, sediment karakterizasyonunda elde edilen veriler Marmara Denizi’nde
yüksek canlı aktivitesi olduğunu ve kıyı kesimlerin yoğun antropojenik baskı altında
olduğunu göstermektedir. Evsel ve endüstriyel deşarjlardan kaynaklanan mikroplastik
parçacıklar benzer şekilde kıyılarda yüksek sayıdadır ve özellikle tersane yakınında
artmaktadır. Kıyıya yakın ve sığ istasyonlarda daha fazla mikroplastik parçacığa
rastlanmıştır.