Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Sümeyye Hasanoğlu
Danışman: Recep Kaya Göktaş
Özet:
Bu tez çalışmasında, İzmit Körfezi'ne ait çevresel ortamlarda, derlenmiş gözlem verilerinden yararlanarak öncelikli poliaromatik hidrokarbon (PAH) bileşiklerinin akıbetini ve ortamlararası transferlerini açıklayacak bir fugasite-tabanlı çok-ortamlı model geliştirilmesi için ön çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Fugasite-bazlı çok-ortamlı akıbet modellerinin temel görevi, bir çevresel sisteme giren kirletici kimyasalın ortamlararası dağılım eğilimi, ortamlararası taşınımı ve hangi ortamlarda ne kadar birikeceği konularında niceliksel bilgi üretmektir. Bu çalışma TÜBİTAK tarafından desteklenen 118Y155 numaralı "İzmit Körfezi İçin Çok-Ortamlı Polisiklik Aromatik Hidrokarbon Akıbeti Modeli Geliştirilmesi" isimli projenin bir parçası olarak gerçekleştirilmiştir. Tez çalışması Kocaeli Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi'nce desteklenmiştir (Proje Numarası: 2019/059). Çalışma kapsamında 1999-2009 yılları arasında birbirlerinden bağımsız olarak gerçekleştirilmiş PAH örnekleme ve analiz çalışmaları verilerini kullanarak bu bileşiklerin hava, su ve sediment ortamlarındaki konsantrasyonlarının zamana bağlı ve mekânsal değişimleri incelenmiştir. Seviye I Fugasite modeli uygulanarak öncelikli PAH bileşiklerinin körfeze ait çevresel ortamlar arasında dağılım eğilimi belirlenmiştir. Seviye II model uygulaması ile PAH bileşiklerinin körfezdeki bekleme süreleri hesaplanmıştır. Oluşturulan hava-su, sediment-su değişim modelleriyle PAH'ların hava, su ve sediment ortamları arasındaki transfer süreçleri, yönleri ve akı değerleri tahmin edilmiştir. Hesaplanan fugasite oranları yardımıyla kirleticilerin ortamlarası denge durumu incelenmiştir. Derlenmiş gözlem verilerinin kısıtlı olması, model uygulamalarındaki belirsizliğin analizini gerekli kılmaktadır. Derlenmiş PAH verilerindeki ve varsayılan model parametrelerindeki belirsizliklerin model çıktılarındaki belirsizliğe etkilerini incelemek için Monte Carlo belirsizlik analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışma, çok-ortamlı akıbet analizlerinde fugasite yaklaşımı kullanımının ülkemizdeki uygulanabilirliğini göstermek üzere İzmit Körfezi ve PAH grubu kirleticiler özelinde ilk uygulamaları içermektedir.