Ergene Nehri için Hidrolik Model ve Kirletici Taşınım Modeli Geliştirilmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: İpek Tezyapar

Danışman: Recep Kaya Göktaş

Özet:

Bu tez çalışmasının amacı, Ergene Nehri için hidrolik model ve kirletici taşınım modeli geliştirilmesidir. Çalışma TÜBİTAK tarafından desteklenen 115Y064 numaralı "Ergene Havzası Su Kalitesi Yönetimi İçin Kirletici Parmak İzine Bağlı Coğrafi Bilgi Sistemi Bazlı Karar Destek Sistemleri Geliştirilmesi" başlıklı projenin bir parçası olarak gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında kararlı durum ve dinamik benzeşimler için hidrolik ve su kalitesi modelleri oluşturulmuştur. Su kalitesi modelleri ile nehir-içi taşınım benzeşimlerinde hekza(metoksimetil)melamin (HMMM) kirleticisi izleyici kimyasal olarak seçilmiştir. Matematiksel modelleme aracı olarak A.B.D. Çevre Koruma Ajansı (EPA) tarafından geliştirilmiş olan Storm Water Management Model (SWMM) kullanılmıştır. SWMM ile modelleme işlemine başlamadan önce çalışma sahası için gerekli olan verilerin tümü coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ortamında derlenmiş ve Ergene Havzası'nı kapsayan bir sayısal yükseklik modeli oluşturulmuştur. Bu model kullanılarak havza sınırları, akış kolları ve kanal boy kesitleri belirlenmiştir. Kanalların hidrolik özellikleri gözlem verileri kullanılarak belirlenmiştir. Bu aşamanın ardından modellere ait debi ve kirletici yükleri için mekânsal takip şemaları oluşturulmuştur. Bu şemalar kullanılarak farklı noktalardan akarsu ağına giren su ve kirletici miktarları belirlenmiştir. Bu süreçlerin ardından oluşturulan SWMM modelleri çalıştırılmış ve modellenen nehir kolları için debi ve konsantrasyon dağılımı haritaları üretilerek elde edilen sonuçlar değerlendirilmiştir. Oluşturulan modeller yardımı ile sınırlı sayıdaki gözlem verisi kullanılarak gözlem noktalarının dışında kalan akarsu kollarında farklı zamanlardaki debi ve konsantrasyon değerleri tahmin edilmiştir. Son olarak bir model uygulaması ile Ergene Derin Deniz Deşarjı projesinin gerçekleşmesinin Ergene Nehri'ne olası etkisi incelenmiştir.