Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Kocaeli Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ayşegül Delihasanoğlu
Danışman: Rahime Aydın Er
Özet:
Amaç: Psikiyatri
klinikleri, hemşirelerin hastaların kırılganlıklarına doğrudan tanıklık
ettikleri özel alanlardır. Bu ortamlarda hastaların iletişim güçlükleri, duygudurum
dalgalanmaları ve karar verme kapasitelerindeki
sınırlılıklar, etik ikilemleri daha karmaşık hâle getirirken hemşirelerde
merhamet yorgunluğu riskini artırmaktadır. Bu tür zorlukların şiddeti ve
yönetimi, algılanan kurumsal etik iklim ile ilişkilendirilmektedir. Bu tez çalışmasının
amacı, Türkiye’de psikiyatri kliniklerinde görev yapan hemşirelerin vicdan
stresi ve merhamet yorgunluğu düzeylerini belirlemek, bu iki değişken
arasındaki ilişkiyi incelemek ve hastane etik ikliminin bu ilişkideki rolünü
değerlendirmektir.
Yöntem: Bu kesitsel
ve analitik tipteki araştırma, Ekim 2024-Şubat 2025 tarihleri
arasında, farklı coğrafi bölgelerdeki hastanelerin psikiyatri kliniklerinde en
az altı aydır çalışan 328 hemşireyle yürütülmüştür. Veriler,
Kişisel Bilgi Formu, Vicdan Stresi Ölçeği, Merhamet Yorgunluğu Kısa Ölçeği ve
Hastane Etik İklim Ölçeği kullanılarak yüz yüze ve çevrim içi anketler
aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiklerin
yanı sıra, gruplar arası farkları belirlemek amacıyla Mann-Whitney U,
Kruskal-Wallis H ve Dunn testleri; değişkenler arası ilişkileri incelemek için
Spearman’s rho korelasyon analizi kullanılmıştır. Ayrıca yapısal modelin
sınanmasında yol (path) analizi uygulanmış ve bu analizde Maximum Likelihood
yöntemi uygulanmıştır.
Bulgular: Katılımcıların
vicdan stresinin düşük, merhamet yorgunluğunun ise orta düzeyde olduğu
belirlenmiştir. Hastane etik iklimine yönelik algılarının orta-yüksek düzeyde
olumlu olduğu saptanmıştır. Vicdan
stresi ile merhamet yorgunluğu arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde anlamlı
bir ilişki bulunmuştur. Buna karşın, etik iklim algısı ile hem vicdan
stresi hem de merhamet yorgunluğu arasında
negatif yönlü ve zayıf düzeyde anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca,
etik iklimin, vicdan stresi ile merhamet yorgunluğu arasındaki ilişkide
düzenleyici (moderatör) bir rol üstlendiği görülmüştür. Bu bağlamda, etik
iklimi daha olumlu algılayan hemşirelerde vicdan stresinin merhamet yorgunluğu
üzerindeki etkisinin azaldığı ortaya konmuştur.
Sonuç: Çalışmanın bulguları,
örgütsel etik iklimin yalnızca hemşirelerin etik algılarını şekillendirmekle
kalmayıp, aynı zamanda vicdan stresi ve merhamet yorgunluğu gibi mesleki
zorlanmalar üzerinde koruyucu bir rol üstlenebileceğini ortaya koymaktadır. Bu
doğrultuda, etik değerlere dayalı güçlü bir kurum kültürü oluşturmak;
psikiyatrik bakım ortamlarında hemşirelerin duygusal yükünü azaltmak, mesleki
doyumlarını artırmak ve iyi oluşlarını desteklemek açısından öncelikli bir
strateji olarak değerlendirilmelidir.
Anahtar
Kelimeler: Psikiyatri hemşireliği, etik iklim, vicdan stresi, merhamet yorgunluğu, yapısal
eşitlik modeli.