Türk çini sanatında Sıtkı Usta'nın (Olçar) yeri gelenekselden moderne özgün tasarımları ve çözümlemeleri

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HİKMET KÜBRA OLÇAR ERDEN

Danışman: İsmail Keskin

Özet:

ÖZET Geleneksel sanatlarımızdan biri olan çini sanatı, Türklerin var oluş tarihinden bu yana hayatımızın bir parçası olmuştur. İlk evrede toprak ve suyun çömlek haline getirilmesi üzerine günlük ihtiyacı karşılama amacı ile kap kacak, tabak, kase, içki şişeleri olarak karşımıza çıksa da zamanla üzerine motiflerin çizilmesi, genellikle şeffaf sır yapılarak korumaya alınan seramikler birer sanat eserine dönüşmüştür. Mimari yapıların iç ve dış bezemelerinde de sıkça karşımıza çıkmaktadır. Şüphesiz her sanat eserinde olduğu gibi, bu eserlerin yapım sürecinde de tasarım öğelerinden yararlanılmaktadır. ‘Türk Çini Sanatında Sıtkı Usta’nın (Olçar) Yeri Gelenekselden Moderne Özgün Tasarımları ve Çözümlemeleri’ adlı bu tezde Türk çini sanatı; Anadolu Selçukluları, Beylikler, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemleri ile birlikte ele alınarak, günümüze hangi aşamalardan geçerek geldiği anlatılmıştır. Çininin önemli merkezlerinden biri olan Kütahya ve Kütahya çiniciliği ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Bu bağlamda çini sanatının önemli isimlerden biri olan UNESCO Yaşayan İnsan Hazinesi ödüllü Kütahyalı sanatçı Sıtkı Usta’nın (Olçar) Türk çini sanatına olan katkılarının yanı sıra, eserlerinin tasarım öğeleri bakımından değerlendirilmesi yapılmıştır. Eserlerinin hepsini incelemek mümkün olmadığından renk ve form açısından farklı olan koleksiyon çalışmalarından bazılarını (Nokta, Çizgi, Şekil, Renk, Mekân, Ton Değeri ve Doku) tasarım öğeleri üzerinden çözümlemesi yapılmıştır. Ayrıca lise öğrencileri ‘Sıtkı Usta (Olçar) Desenlerin Ahengi” adlı bir e Twinning projesiyle, Sıtkı Usta’nın çinilerinden esinlenerek web 2.0 araçları ile nokta, çizgi ve leke öğelerinden yararlanarak çiniyi grafik tasarım ile yeniden yorumlamışlardır. Anahtar Kelimeler: Çini, Kütahya Çini Sanatı, Sıtkı Olçar, Sıtkı Usta, eTwinning, Tasarım Öğeleri