Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Kocaeli Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SEDA KILIÇ
Danışman: Halim Aytekin Ergül
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Ülke ekonomisi, deniz trafiği, çevre ve ekolojik açıdan büyük bir öneme sahip olan İzmit Körfezi Havzası’nda yapılan bu çalışmada mikroplastik, PAH ve PCB düzeylerindeki değişimler mevsimsel olarak araştırılmıştır. Sediment örnekleri deşarj ve sanayileşmenin en yoğun olduğu Batı, Orta ve Doğu basenlerinde belirlenen 3 büyük akarsu üzerinde 9 farklı noktadan alınmıştır. Mikroplastiklerin analizi için sediment örneklerinin partikül büyüklüğü <63 μm olarak ayrılırken, PAH ve PCB analizleri için <63 μm ve >63 μm olarak ayrılmıştır. Sediment örneklerinde mikroplastiklerin tespiti, şekilleri ve polimer yapılarına göre sınıflandırılması ve risk indeksleri belirlenerek risk değerlendirmesi yapılmıştır. Mikroplastik parçacıklar, mikroskop teknikleri kullanılarak tanımlanmıştır ve ardından polimer bileşimi FTIR kullanılarak belirlenmiştir. En çok Kirazdere istasyonunda olmak üzere tüm örneklerin mikroplastik içerdiği ve derişimlerinin kuru ağırlıkta 33-11200 parçacık/kg ve 46-769 parçacık/m2 arasında değiştiği belirlenmiştir. Sediment örneklerinde en çok bulunan mikroplastikler şekillerine göre film, fragman, foam ve fiber iken, polimer yapılarına göre yüksek yoğunluklu polietilen, polipropilen, polistiren ve polietilen teraftalattır. Sediment örneklerinde Toplam-PAH değerleri EPA 8100 yöntemine göre GC-FID kullanılarak kuru ağırlıkta 0,05-4800,11 ng/g olarak ölçülmüştür. Benz(a)anthracene, Dibenz(a,h)anthracene ve Indeno(1,2,3-cd)pyrene baskın PAH bileşenleri olarak analiz edildi. T-C-PAH’lar kuru ağırlıkta 0,05-3929 ng/g arasında ölçülmüştür. Toplam-PCB değerleri EPA 8082 yöntemine göre GC-ECD kullanılarak kuru ağırlıkta 1,28-28,59 ng/g arasında değişiklik göstermiştir. En baskın PCB bileşenleri PCB5, PCB52 ve PCB31 olarak belirlenmiştir.
Sonuç olarak, evsel ve endüstriyel faaliyetlerden kaynaklanan mikroplastiklerin İK akarsu sedimentlerinde yüksek risk oluşturduğu, Dilderesi ve Kirazdere akarsularının PAH ve PCB kirliliğine yüksek oranda maruz kaldığı, PAH kirlilik kaynağının odun-kömür yanmasıve trafik emisyonlarına bağlı olduğu gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: İzmit Körfezi, Mikroplastik, PAH, PCB, Sediment.