Akademik Veri Yönetim Sistemi
Adalya, cilt.23, ss.59-85, 2020 (AHCI)
Anadolu’da Erken ve Orta Tunç Çağı yerleşim dışı mezarlıklarında mezarlar yaygın olarak güneşin farklı mevsimlerdeki doğuş pozisyonlarına yönelik yerleştirilmiştir. Mezarların yön açıları sayısal olarak kümelendiğinde, Erken Tunç Çağında mezarlarında güneşin sonbahar ve kış aylarındaki, Orta Tunç Çağında Çavlum Mezarlığında yaz, Yanarlar Mezarlığında bahar, Gordion Mezarlığında kış aylarındaki doğuş pozisyonları ön plana çıkmaktadır. Orta Tunç Çağında güneşin yaz gündönümündeki doğuş pozisyonları daha fazla tercih edilmekle birlikte, güneşin ekinoks ile kış gündönümü arasındaki doğuş noktalarına yöneltilen mezarlar, her iki dönemde de yoğundur. Yanarlar, Tatıka ve Çavlum’da güneşin genellikle ekinoks ile yaz gündönümü arasındaki konumunun tercih edilmesi, aydınlıkla özdeşleşen yaşamın ölümle özdeşleştirilen karanlığa galip gelmesi şeklinde değerlendirilmiş görünmektedir. Güneşin hasat dönemlerindeki doğuş konumlarına yöneltilen mezar sayısı azdır. Erken Tunç Çağında Gre Virike, Aşağı Salat, Elmalı-Karataş ve Babaköy mezarlıklarında güneşin sonbahar ekinoksundan sonraki bir aylık doğuş pozisyonları ön plana çıkmaktadır. Bu dönemde tarlalara tohum atılmakta ve ertesi ilkbaharda filizlenmek üzere beklemektedir. Orta Tunç Çağında en çok tercih edilen yön ekinoks ile kış gündönümü arasındaki üç aya rastlamaktadır. Kış gündönümü öncesindeki aylarda hayvanlar gebe kalmakta ve yaklaşık beş ay sonra yavrulamaktadır. Bu doğa döngüsü ölülerin de tohumlar ve yavrularla birlikte ertesi ilkbaharda yaşama dönmesi arzusu ile ilişkilendirilmiş görünmektedir.