İLHAMINI KUR’ÂN’DAN ALAN ŞAİR, MEHMED ÂKİF ERSOY

Creative Commons License

Şahan R.

JOURNAL OF ORIENTAL SCIENTIFIC RESEARCH, cilt.11, sa.2, ss.896-930, 2019 (TRDizin)

Özet

Soyu anne tarafıyla Buhara’ya, baba tarafıyla Balkanlara dayanan, İstanbul’un Fatih semtinde dünyaya gelen Mehmed Âkif Ersoy, medreseye mensûb bir hocanın evinde doğmuş, Kur'ân ruhuyla yoğrulmuş, onun manevi atmosferinde büyümüştür. İlk tahsilini bir medrese âlimi olan babasından alan Âkif, çocuk yaşlarında hafızlığa başlamışsa da karşılaştığı bazı engeller nedeniyle hıfzını tamamlayamamış, fakat bu arzusundan asla vazgeçmemiş ve ilk şiirini de Kur'ân üzerine yazmıştır.

Halkalı Baytar Mektebi’ni bitirip Adana’da baytarlık yapan Âkif görevi esnasında çokça okuyup tekrar ederek çocuklukta ezberleyemediği Kur'ân’ı baştan sona ezberlemiştir. Daha sonra Arapça ve tefsir okuyan Âkif, Kurtuluş Savaşı yıllarında şehir şehir, köy köy gezerek milleti Kur'ân’la, vaaz ve nasihatlerle irşad etmiş, bunun yanında dergilerde ve gazete köşelerinde yazdığı makale ve şiirlerle de halkı uyandırma ve bilinçlendirme görevini sürdürmüştür. Bunu yaparken ayetleri daha çok şiirlerle açıklamış, böylece vaaz ve uyarılarının daha etkili ve kalıcı olmasını sağlamıştır. Bütün bu şiirleri daha sonra Safahat adlı eserinde toplanmıştır.

İlhamını Kur'ân’dan alan şair ayetleri şiirlerle açıklarken bazen bir ayet veya bir hadîsi serlevha (başlık) yapıp hemen altına bunlardan anladıklarını dizelere dökmüş, bazen bir konuyu izah ederken satır aralarında ayetleri nazmetmiş, bazen de bizzat ayeti vermese de işin erbabıbın anlayacağı tarzda satır aralarında ayetlere ve onların manalarına telmihlerde bulunmuştur. Bu çalışmada Âkif’in direkt ele aldığı veya telmihte bulunduğu ayetler ele alınarak onları nasıl yorumladığı incelenecektir.

Anahtar Kavramlar: Âkif, Kur'ân, Safahat, şiir, ilham, yorum.