Research Information System
THE JOURNAL OF INTERNATIONAL SOCIAL RESEARCH, vol.13, no.71, pp.188-194, 2020 (Peer-Reviewed Journal)
Halk ağzında üzerlik, ilezik, nazar otu, üzellik, üzerik, üzerrik, üzeriyh, yabani sedef otu, yüzellik, yüzerlik gibi isimlerle bilinen Peganum harmala, geleneksel tıp alanında gerek Yunan ve Roma gerekse Arap ve Türk uygarlıklarında yaygın olarak bilinen ve kullanılan bir bitkidir. Ortaçağ Anadolu’sunda bitkinin tohum, yaprak, kök gibi parçaları; kavurma, dövme, kaynatma gibi işlemlerden geçirilerek çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Peganum harmala hem Batı hem de Doğu kültürleri tarafından bilinen bir bitki olması nedeniyle, tarihsel süreç içinde ilgili kültürlerin bu bitki üzerinden etkileşimini göstermesi bakımından önemlidir. Bu etkileşim hem bitkinin yaygın adlarında hem de geleneksel tıp alanında kullanımında kendini göstermektedir. Bu çalışmanın amacı, ülkemizde doğal olarak yayılış gösteren Peganum harmala türünün Ortaçağ Anadolu’sunda sağlık alanında kullanımın araştırılmasıdır. Çalışmada XIII. yüzyıl başından XV. yüzyıl ortalarına kadar Anadolu’da yazılan, derlenen ve tercüme edilen tıp eserlerinde P. harmala taksonunun çeşitli hastalıklarda tek başına ya da diğer bitkilerle birlikte kullanılmasına dair örnekler verilmiş, böylece bitkinin tıbbî önemi ortaya konmaya çalışılmıştır.