Akademik Veri Yönetim Sistemi
Diğer, ss.28-35, 2022
İnsanlık son iki asırda, Komünizm
ve Kapitalizm arasındaki ekonomik tarafı da olan bir mücadelenin hegomonyası
altında bulunmaktadır. Muhammed Hamîdullah, bu aşırı iki ideolojinin baskısı
altında bulunan insanlığa İslam Ekonomik Düşüncesi olarak alternatif bir ekonomik
sistemin var olduğunu hatırlatmaktadır. O, İslam’ın ekonomik sisteminin
kaynaklarının Kur’an-ı Kerim (Zekat, Fidye, Sözleşme, İnfak vs.), Hz.
Peygamber’in hadisleri ve uygulamaları (Bütçeleme, Vergi Sistemi, Zekat, Me’akıl,
Müslüman Pazarı kurulması üzerinden ekonomik uygulamalar vs.), bu iki kaynak
merkezli ortaya konulan içtihadi hükümler ve özellikle Haydarâbâd/Hindistan bölgesinde
yapılan çalışmaların çok ciddi katkısının olduğunu zikretmektedir. Bu kaynaklar
muvacehesinde Faizsiz İslam Para Fonu ve İslam Bankacılığı’nın ilk
uygulamalarının Haydarâbâd’da olmasının altını çizmektedir. Ayrıca bütün
dinlerin faizi (riba) yasakladığını, ancak İslam’ın bu hususta sadece yasaklama
ile yetinmediğini, ayrıca faize yönelik çözüm yolları sunduğunu da belirtmektedir.
Bu hususta en önemli çözümlerin; Sosyal Sandık üzerinden faizsiz borç
verilmesi, yardımsever insanların ve kurumların destekleme uygulamaları ile müşterek
yardımlaşma ve kooperatif sistemi olduğunu zikretmektedir. Hamîdullah’a göre
faiz ile mücadele etmenin üç temel yöntemi vardır. Bunlar; Borçlanmanın devletleştirilmesi,
borçlanma için vakıfların (evkâf) tesisi ve mikro ekonomik temelli kooperatifler
ile müşterek toplulukların kurulmasıdır. Ayrıca İslam’ın mezkûr konuya dair
çözümlerinde devlete yüklediği sorumluluk dikkati çekmektedir. Diğer taraftan
faize karşı İslam’ın çözümlerinden bir tanesinin de İslam Sigorta sistemi (Me’akıl)
olduğunu iddia etmektedir. Bu sistemde müştereklik, birlik ve tek taraflı
riskten kaçınma ilkeleri temel hususiyetlerdendir. Bu sayede sigorta esas
olarak zorluk ve sıkıntının mümkün olduğu kadar çok sayıda kişi arasında pay
edilmesi üzerine temellendirilmiş olmaktadır. Bu kişilerin son halkası yani hiyerarşinin
en üstünde devlet durmaktadır. Bütün bu açıklamalardan anlaşılmaktadır ki, Hamîdullah,
faiz karşısında İslam’ın temel ilkelerinin ve Hz. Peygamber’in pek çok
uygulamasının alternatif bir iktisadi anlayış taşıdığı idrakiyle bunların günümüze
aktarılmasını salık vermektedir.