Akademik Veri Yönetim Sistemi
IDIL SANAT VE DIL DERGISI, cilt.11, sa.100, ss.1736-1749, 2022 (Hakemli Dergi)
Mağara zamanlarından beri imgeyi şekillendiren itki, sanatsal kaygı kadar ideolojik tahakkümdür de. Dini düşünüşten siyasal rejime çeşitlenen ve belli bir ülkü etrafında toplanan egemen güç, soyut düşünüşü yaşamsal pratiklerle bütünleştiren bir biçimlendiricidir. Dolayısıyla tarih boyunca ortaya konulmuş olan görüngüler okunurken, baskın biçimlendirici olan egemenin lugatına başvurmamak yapıtın çözümlenmesini imkânsız kılacaktır. Araştırma kapsamında incelenen ‘sanatta tekrarlanan kurban’ imgesi hem imgenin kaynağı hem de kurban kavramı adına teolojik olduğu kadar psikolojik bir formasyona da sahiptir; dolayısıyla bu tema etrafında ortaya konulan yapıtları ele alırken, kaçınılmaz olarak egemen ideolojinin yarattığı ‘topluluk kültürü’ penceresinden bakmak gerekecektir. İlkel ataların gerçeklik sorgulamaları, görünen gerçeklik ile bu gerçekliğin ardındakileri anlamlandırmak için dünyayı irdelemesine karşılık gelmektedir. Bugün sanatsal edimin ilk örnekleri varsayılan mağara duvar resimleri bu çabanın görsel bir betimlemesidir. Kurban, sanatın okur-yazarlığın yerine geçtiği zamanlardan günümüze dek anlatılagelen ve tekrarlanan bir imge olarak, coğrafi-inançsal etkenlerden dolayı niteliksel farklılıklar içerse de arınma, şükran, dilek ve cezalandırma gibi kavramlar etrafında düşünsel olarak ortak bir kavrayışın ve eleştirinin tablosunu çizmektedir. Uygulama ve yöntem olarak ayrışmasına rağmen içsel itki olarak aynı kaynağa işaret eden bu imge, araştırma kapsamında doğu–batı ekseninde, çok tanrılı dinlerden tek tanrılı dinlere, insandan hayvana, canlı kurban ve kurban metaforunu odak almakta ve çerçeveyi dini kültür ve psikolojik tutumun görsel sanat diyaloğu ile sınırlı tutmaktadır. Sanat tarihinden farklı zamanlara ait yapıtların kullanılacağı araştırmada, kurban metaforu, biçim ve içerik bakımından günümüze aktarıla geldiği hali ile düşünsel mirasın somut bir görüngüsü olarak ele alınacak; sanatsal örneklere, analitik betimlemeden ziyade konunun tematik dayanaklarının ortaya konulması adına yer verilecektir.
The impulse that has shaped the image since cave times is ideological domination as well as artistic anxiety. The sovereign power, which diversifies from religious thinking to political regime and gathers around a certain ideal, is a formative that integrates abstract thinking with vital practices. Therefore, while reading the phenomena that have been revealed throughout history, not referring to the dominant formative vocabulary of the sovereign will make it impossible to analyze the work. The image of the ' sacrifice repeated in art', examined within the scope of the research, has a psychological formation as well as theological in terms of both the source of the image and the concept of sacrifice; therefore, when discussing the works produced around this theme, it will inevitably be necessary to look at the 'community culture' created by the dominant ideology. The primitive ancestors' questioning of reality corresponds to their examination of the world in order to make sense of the apparent reality and what lies behind this reality. Cave wall paintings, which are supposed to be the first examples of artistic performance today, are a visual representation of this effort. The sacrifice as an image that has been told and repeated since the times when art replaced literacy, draws a picture of an intellectually common understanding and criticism around concepts such as purification, gratitude, wish and punishment, although it contains qualitative differences due to geographical-religious factors. Despite its separation in practice and method, this image, which points to the same source as an internal impulse, focuses on the metaphor of living sacrifice and sacrifice, from polytheistic religions to monotheistic religions, from human to animal, on an east-west axis. The framework is limited to the visual art dialogue of religious culture and psychological attitude. In the research, in which works belonging to different times from the history of art will be used, the metaphor of sacrifice will be handled as a concrete phenomenon of intellectual heritage as it has been transferred to the present day in terms of form and content; artistic examples will be included in order to reveal the thematic bases of the subject rather than analytical description.