Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara, Türkiye, 24 - 28 Mayıs 2021, ss.131-132
Tuz Gölü ve Ecemiş Fayı arasında kalan Kapadokya Volkanik Bölgesinde bulunan inceleme
alanı geç dönem teknonizmasından etkilenmiş ve buna bağlı olarak geç Miyosen’den
günümüze kadar gelişen volkanik aktiviteye maruz kalmıştır. Bu çalışmada, Terra uydusu üzerindeki
Gelişmiş Uydu Isıl Yayım ve Yansıtım Radyometre (ASTER) algılayıcısı tarafından
alınan multispektral uydu görüntüsü kullanılarak Orta Anadolu’da Susuzdağ (Hamurcu, Kayseri)
ve Tekkedağ’ı (Başdere, Nevşehir) içine alan bir bölgede yüzeylenmiş olan volkanik kayaçlar
haritalanmıştır. ASTER’in bölgedeki kayaçların karakteristik Fe, Al-OH ve Fe/Mg-OH
soğurma bantlarına karşılık gelen bantları dikkate alınarak 9/8, (1+4)/(2+3), 6 ve (1+4)/(2+3),
8, 4/6 (KYM) bant oran görüntüleri oluşturulmuş ve bölgedeki bazalt, bazaltik andezit/andezit,
dasit ve piroklastik kayaçların sınırları belirlenmiştir. Özellikle 9/8 bant oranının bazalt ve andezitlerin
diğer volkanik kayaçlardan ayrılmasında etkin olduğu görülmüştür. Bununla birlikte
Fe2+(ferröz) demir indeksi, (1+4)/(2+3), Hamurcu çevresindeki dasit domlarını belirgin bir
şekilde ortaya çıkarmıştır. Bölgede geniş alanlarda yüzeyleyen İncesu ignimbriti ise ASTER
6.banttaki soğurma özelliğinden dolayı 4/6 bant oranı görüntüsünde çevresindeki kayaçlara
göre daha koyu tonlarda görülmüştür. Bu çalışmada ilk kez kullanılan bant oran görüntüleri
sonucu oluşturulan litoloji haritalarının doğruluğu arazi gözlemleri ve MTA jeoloji haritası
ile uyumlu olduğu görülmüştür. Bazalt ve andezitin birbirinden ayırımı nispeten belirsizlik
içermesine rağmen, ASTER’in işlenmiş görüntüleri volkanik kayaçların düşük bir maliyetle,
güvenilir ve hızlı bir şekilde haritalanmasına olanak sağlamıştır. Ayrıca bu çalışmada kullanılan
metodoloji ülkemizin ve dünyanın benzer coğrafik bölgelerinde magmatik kayaçların
haritalanmasında uygulanabilir.
Anahtar Kelimeler: ASTER, bant oran, volkanik kayaçlar, Orta Anadolu, Kapadokya, uzaktan
algılama
The study area, located in the Cappadocia Volcanic Terrain between the dextral
Tuz Gölü fault and sinistral Ecemiş fault, was effected by neotectonic forces and accordingly
underwent volcanic activity developed since late Miocene until recently. Extrusive igneous rocks
outcropping in central Anatolia around Susuzdağ (Hamurcu town, Kayseri) and Tekkedağ
(Başdere town, Niğde) were mapped using an Advanced Spaceborne Thermal Emission and
Reflection Radiometer (ASTER) multispectral satellite image. Band ratio images of 9/8, (1+4)/
(2+3), 6 ve (1+4)/(2+3), 8, 4/6 (RGB) were constructed by taking into account of ASTER bands
corresponding to the characteristic Fe, Al-OH ve Fe/Mg-OH absorption features of rocks
in the region and the boundaries of basalt, basaltic andesite/andesite, dacite and pyroclastic
rocks in the region were delineated. It was demonstrated that a band ratio of 9/8 is particularly
effective in differentiating basalt and andesite from the surrounding extrusive igneous rocks. In
addition to that, the ferrous iron index, (1+4)/(2+3), clearly indicates dacite domes as bright
pixels around Hamurcu town. Incesu ignimbrite covering large areas in the region appears
darker tones than the surrounding rocks in 4/6 band ratio image due to the fact that it has a relatively
shallow absorption feature in ASTER band6. The accuracy of the resultant lithological
maps generated from the first-time used band ratio images was verified by comparing to field
survey and geological maps. Although there is some uncertainty in discriminating between
basalt and andesite, the resultant ASTER images enable to map extrusive igneous rocks in a
cost-effective, reliable and fast manner. The methodology used in this work can be applied for
mapping igneous rocks in similar geographic locations in our country and around the world.
Keywords: ASTER, band ratio, extrusive igneous rocks, central Anatolia, Cappadocia, remote
sensing