Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Bağlam ve Derlem Temelli Sözcük Öğretimi

X. ULUSLARARASI TURKCESS EĞİTİM VE SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ, Prizren, Kosova, 11 - 13 Temmuz 2024, cilt.1, sa.1, ss.258-259

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Cilt numarası: 1
Basıldığı Şehir: Prizren
Basıldığı Ülke: Kosova
Sayfa Sayıları: ss.258-259
Kocaeli Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışmada, bağlam ve derlem temelli öğretim uygulamalarının Türkçe sözvarlığının geliştirilmesindeki rolü araştırılmıştır. Bağlam, dil öğretiminde hedef içeriğin sunumunda bir çerçeve sunar. İçeriğin anlamlı iletiler verecek bütünler içinde ilişkilendirilmiş bu sunumu, dilin işlevsel ve edimsel yönünün dil öğretimi ortamına aktarımına yardımcı olur. Webb (2007), bir sözcüğün kullanımının, farklı bağlamlarda karşılaşılmasıyla öğrenilebileceğini belirtir. Nagy (1995) hedef sözcüğün bağlam içinde sürekli karşılaşılması ile etkili bir şekilde edinilebileceğini vurgular. McCarthy (1990) de sözcüğün anlamlı bir bağlam içinde öğrenilmesinin en iyi özümseme ve anımsama yolu olduğunu söyler. Finkelstein’a (2001) göre bağlam öğrencilerin konuyu anlamalarına yardımcı olur ve öğrenmenin temel basamağıdır. Öğrenciler, öğretim ortamında hedef içeriği, bağlamdan çıkarır ve bunları eski bilgileri ile birleştirerek anlamlandırır. Böylece öğrenciler, sözcükleri sadece sözlükteki anlamları ile değil, kullanım bağlamlarındaki farklı anlamları ile de öğrenir. Derlem ise bir dili belirgin dilbilimsel ölçütlere göre örnekleme amacıyla o dile ait yazılı ve sözlü metinlerden seçilip belli kurallara göre düzenlenmiş metin parçalarının tümüdür (McEnery vd., 2006). Derlemler, hedef dili betimlemede, dili örnekleri ile ortaya koymada ve dili temsil gücü açısından önemli veriler sunar. Bu veriler, gerçek dil kullanımının içerdiği için dil öğretimine önemli katkılar sağlar. Bu çalışmada Türkçe Ulusal Derleminden yararlanılarak “almak” eyleminin anlam düzeylerini kazandırmayı hedefleyen öğretim uygulamaları, bağlam/metin temelli olacak biçimde hazırlanmıştır.

Araştırma Yöntemi

Çalışmanın örneklemini Kocaeli Üniversitesi Dil Öğretimi ve Araştırma Merkezindeki (DİLMER) B1- B2 düzeyi 21 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada nitel yaklaşım benimsenmiş, görüşme ve yanlış çözümlemesi tekniklerinden yararlanılmış; böylece iki tür veri toplanmıştır. Süreçte, sözcüksel yaklaşıma uygun, bağlam ve derlem temelli hazırlanan öğretim uygulamaları, altı hafta uygulanmış, uygulama sonrası öğrencilerle görüşme yapılmıştır. Görüşme verileri, tümevarımsal nitel çözümleme ile analiz edilmiştir. Öğrencilerin altı hafta boyunca kullandığı etkinlik kitapçıkları ise yanlış çözümlemesi ile analiz edilmiştir.