the 9th İnternational AGP Conference on Humanities and Social Sciences in Berlin, Berlin, Almanya, 8 - 10 Eylül 2017, cilt.1, ss.7-8
Özet
Baskıresim,
imgeyi, grafiksel etkilerle bir kalıp yüzeyinde görselleştirme ve aynı kalıptan
çoğaltma sanatıdır. Çoğaltma özelliğine rağmen özgün olma niteliğini korurken,
izleyicisine ve alıcısına pentüre göre daha kolay ulaşabilmektedir. Baskıresim
tekniklerinden litografi, sanatçıya tuval resmi tadında görsel etkiler yaratma
olanağı sunarken, baskı sanatında grafiksel ama serbest bir ifade biçiminin
gelişmesine katkı sağlamıştır.
1950’li
yıllarda kendi sanat kimliğini kabul ettirerek çağın sanat merkezi konumuna
gelen ABD, batı sanatının yenilikçi yüzünü simgeliyordu. Sanatçılar denenmemiş
bir şey bırakmama çabasına girdiler. 1960’lara gelindiğinde başlayan çözülme
süreci ise, baskıresim sanatında yeni gelişmelere yol açtı. Teknoloji
kullanımıyla birlikte, aynı baskıda, metal gravür, ahşap ve serigrafi gibi
baskı tekniklerinin kaynaştırıldığı olumlu gelişmeler görüldü. Baskıresim
alanındaki bu gelişmeler hızla diğer ülkelere de yayıldı.
Toulouse
Lautrec ve Odilon Redon’un baskıresimde verdiği eserlerle, 20. yüzyıl
başlarında Avrupa’da özgün bir sanatsal ifade aracı olma özelliği pekişen
litografi, 1960’lar Amerika’sında yeni bir canlanma dönemine girmiştir.
Boyaresmin dünyaca tanınmış ustaları, litografinin sanatçıya sunduğu görsel
zenginliklerden etkilenmiş, baskıresimdeki deneysel çalışmalarla genel anlamda
sanatın gelişimine de katkıda bulunmuşlardır.
Gelişen
teknolojiyle birlikte teknikler arasındaki etkileşim kaçınılmaz olmuştur.
İçerikte, aya yolculuk gibi teknolojik gelişmelerin ortaya çıkardığı düşünsel
boyut baskılarda yerini alırken, fotoğraf tekniğinin litografi ve serigrafideki
kullanımı, pentür tadında baskıresimlerin üretimine olanak sağlamıştır.
1960
sonrası, Avrupa’ya sanat eğitimi için gönderilen sanatçılarımız baskıresim
alanındaki bu yeniliklerle tanıştılar. Yurda döndüklerinde ise sanat eğitimi
kurumlarında baskıresim atölyeleri kurarak, Amerika’da başlayan bu gelişme
sürecini ülkemize taşıdılar.
Bu çalışmada;
1900’lü yılların başında baskıresimde kendini gösteren ekspresyonist tavırdan
sonra, baskı sanatları ve özellikle litografi tekniği adına yeni bir doruk
noktası olan 1960 sonrası gelişmeler ve önde gelen sanatçılar, dönemin
anlaşılmasına yarayacak tanınmış eserlerinden örneklerle ele alınmıştır.
Anahtar
Kelimeler: Baskıresim, Özgün Baskı, Litografi