Research Information System
Erzurum İspirli Kadızade Mehmed Arif Efendi (ö. 11731760) ve Ömer Efendi (ö. 1202/1788) Sempozyumu, Erzurum, Turkey, 2 - 04 May 2014, vol.1, pp.773-795
Üzerinde çalışma yapıp tefsircilik açısından incelediğimiz İspirli Ömer Efen di'nin (öl. 1202/1788) risalesine konu ettiği ayetin metni ve meali şudur:
وَقِيلَ يَٰٓأَرۡضُ ٱبۡلَعِي مَآءَكِ وَيَٰسَمَآءُ أَقۡلِعِي وَغِيضَ ٱلۡمَآءُ وَقُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ وَٱسۡتَوَتۡ عَلَى ٱلۡجُودِيِّۖ وَقِيلَ بُعۡدٗا لِّلۡقَوۡمِ ٱلظَّٰلِمِينَ
"
Denildi ki: 'Ey arz suyunu yut, ey gök sen de tut.' Su kesildi, i; bitirildL (Gemi de)
Cüdi üzerinde durdu. O zalimler güruhuna, '(Allah'ın rahmetinden) uzak olsunlar' de
nildi. Kur'an-ı Kerim ebedi ve edebi bir mucize ol~p Allah (c.c.), nüzulünden kıya
mete kadar bütün insanlara ve cinlere en küçük bir suresinin benzerini getirmelerini,
aksi takdirde bu kutsal kitabın Allah (c.c.) tarafindan indirilmiş olduğuna şüphesiz
iman etmelerini istemiştir. 1400 küsür yıldır bu meydan okuma ( tehaddi) işine cevap verebilen çıkmamıştır.
Kur'an'ı baştan sona-açıklayan tefsirler_olduğu gibi herhangi bir bölümünü ele
alıp etraflıca açıklayan eserler verisaleler de yazılıruştır. Bunlardan bir kısmı Kur'an'ın
diğer yönlerini açıklarken bir kısmı da mucize oluşunu ve lcaz yönlerini ele almıştır.
Bunların içinde Kur'an'ın genel edebi mucizevi yönünü açıklayan eserler olduğu gibi
bazı özel yönlerini veya özel bazı ayetlerini ele alıp icaz yönünü açıklayan eserler de
vardır. İşte İspirli Ömer Efendi de edebi yönden i'caz denince ilk akla gelen ayetler
den biri4 olan ve içinde "Cıldi" kelimesinirı geçtiği yegane ayet olduğu için "Cıldiyye
Ayeti" diye anılan Hud suresinin 11/44. ayetini açıklama sadedinde bir risale kaleme
almış ve buna er-Ris!iletü'I-Cudiyye fi'I-Ayeti'n-Nühiyye adıru vermiştir.