Geç Osmanlı’da diplomalı ya da diplomasız mimarlar bir hami, aile reisi, yakın akraba, iş arayan, işe iadesini isteyen şahıslar olarak kişisel sorunlarını yazılı dile getirmişlerdir. Osmanlı arşiv belgelerinin içinde son dönem Osmanlı mimarlarının kişisel sorunlarını çözmek için kaleme aldığı çok sayıda dilekçe bulunmaktadır. Bu dilekçelere göz atıldığında Osmanlı mimarları bina inşa eden, kural koyan ve kentin gelişimini belirleyen meslek insanları olduğu gibi aynı zamanda binaları çöken, ihtida eden, haklarında tahkikat yapılan, ricacı olan, af dileyen, rakipleriyle baş eden, komplo kurulan, sıra dışı tecrübeleri olan, arsalarının peşine düşen ve başını sokacak ev isteyen bireyler olarak görünürler. Bu makale Osmanlı arşiv belgeleri kullanılarak mimarların hem mesleklerinden kaynaklanan hem de meslek ötesindeki durumlarla ilişkili bazı kişisel sorunlarını belirli başlıklar altında toplamaya yönelik bir incelemeyi amaçlamıştır. Mimarların kişisel sorunlarının yoğunlaştığı alanlar çeşitli başlıklar altında toplanarak mimarların kendileri ve yakınları için talepleri veya yakınlarının mimarları referans vererek istekleri, mimarların devletle olan karşılaşma alanlarının çeşitliliğini belirleme açısından önemli görülmüştür. Ayrıca şimdiye kadar adları bilinmeyen bazı mimarların ortaya çıkarılması ve günümüz araştırmacıları tarafından bilinen mimarların da haklarında bilinmeyenlerin metinleştirilmesi ve literatüre katkı sunması mümkün hale gelmiştir.
Architects with or without a diploma expressed their personal problems in writing in the Late Ottoman Period as a tutelar, head of a family, close relative, job seeker, or person seeking reinstatement. Ottoman archival documents contain numerous petitions written by Late Ottoman architects to solve their problems. A review of these petitions reveals Ottoman architects as professionals who constructed building, set rules, and determined the development of the city, but also as individuals whose buildings collapsed, who converted to Islam, were investigated, implorer, asked for forgiveness, dealt with rivals, were conspired against, had extraordinary experiences, pursued their land, and wanted a roof over their heads. This article aims to examine some of the personal problems of architects, both arising from their profession and related to situations beyond their profession, by using Ottoman archival documents to categorize them under specific topics. The personal problems of architects are grouped under various headings, and architects' demands for themselves and their relatives, or their relatives making various demands by referring to these architects, are considered important in determining the diversity of architects' encounters with the state. In addition, it has been possible to contribute to the literature by revealing some architects whose names have not been known until now and by textualizing what is unknown about architects recognized by present-day researchers.
