Akademik Veri Yönetim Sistemi
ANADOLU UNIVERSITESI SANAT & TASARIM DERGISI-ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF ART & DESIGN, cilt.7, sa.2, ss.123-145, 2017 (Hakemli Dergi)
Litografi (taşbaskı), imgelerin ve yazıların kağıda çalışır gibi taş yüzeyine resmedilmesine olanak tanıyan bir baskıresim tekniğidir. Diğer baskı tekniklerine göre daha işlevsel yapısı, görsel etki zenginliği ve hızlı basım olanaklarıyla icadından kısa süre sonra bütün dünyaya yayılmıştır. Fazla zaman geçmeden ülkemize, İstanbul’a da getirilmiştir. Avrupalılaşma ideallerinin başlamasıyla, Osmanlı’nın son dönemlerinde ülkemize giren teknik, halk hikayelerinin görselleştirilmesinde önemli bir araç olmuştur. Tasvirin yasak sayılması, litografinin imkanlarında güzel yazı geleneğiyle bütünleşmiş seyirlik resimler ile yıkılmış, batılı resim anlayışının başlangıcı niteliğindeki resimler yaygınlaşmıştır. 1800’lerin sonlarında yurt dışına eğitim için gönderilen yetenekli asker öğrenciler, Avrupa resmini öğrenip İstanbul’a döndüklerinde Türk topraklarında akademik sanat eğitimi ve baskıresmin kurumsallaşmasına öncülük etmişlerdir. Osman Hamdi Bey’in Kurduğu Sanayi-i Nefise Mektebi Alisi akademik sanat eğitiminin ilk önemli kurumu olmuş, Harp Okulu’nda Hoca Ali Rıza Bey litografiyi öğreterek Türkiye’de akademik baskıresmin temellerini atmıştır. 1936’da ülkemize davet edilen Fransız sanat eğitimcisi Leopold Lévy Akademi’de, litografi donanımını da bünyesinde barındıran ilk özgün baskıresim atölyesini kurmuştur. Ciddi işleyen bir litografi atölyesi ise ancak 1950’li yıllarda yürürlüğe girmiştir. Bu araştırmada, akademik anlamda ilk sanatsal litografilerin ortaya çıkışı, İstanbul ve Anadolu’da sanat eğitimi kurumlarında atölyelerin yaygınlaşması, 1960’lı yılların başından itibaren ivme gösteren özgün baskıresim içinde, litografinin gelişim hareketleri, öncü sanatçılar ve sanat eğitimi kurumlarının tekniği yaşatma çabaları ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Litografi, Taş Baskı, Özgün Baskıresim