Marmara Bölgesinde Faaliyet Gösteren Konteyner Terminallerinin Tehlikeli Yük Operasyonlarına ve Yük Yapılarına Yaklaşımları Üzerine Bir Çalışma


Ünal A. U., Alkan G. B.

Denizcilik Araştırmaları Dergisi: Amfora, cilt.2, sa.3, ss.40-66, 2023 (Hakemli Dergi)

Özet

Gelişmekte olan teknoloji ve artan dünya nüfusu nedeniyle tehlikeli maddelere olan ihtiyaç ve bağımlılık her sektörde artmaktadır. Tehlikeli maddeler, birden çok yük sınıfına sahip olmakta olup, her yük sınıfı kendi türüne özel bir veya birden çok tehlikeye sahip olmaktadır. Tehlikeli maddeler, taşıma türleri ile üretilen veya işlenen yerlerden talep edilen yerlere gönderilmeleri esnasında tehlikeli yük ismini almaktadırlar. Tehlikeli yüklerin en güvenli ve ekonomik boyutlarda taşınmalarında denizyolu taşımacılığı oldukça çok tercih edilmektedir. Özellikle son dönemlerde konteyner taşımaları artmaktadır. Tehlikeli yük taşımaları için konteyner terminalleri çok önemli geçiş noktaları haline gelmiştir. Tehlikeli yüklerin terminal sınırları içerisinde operasyonları esnasında patlama, parlama sonucu yangın, yayılma ve liman personelini yaralanma ve ölüm, deniz ve çevre kirliliği tehlikeleri bulunmaktadır. Marmara bölgesinin gerek nüfus yoğunluğu açısından en kalabalık bölge olması ve dünyanın en boğazları arasında bulunan İstanbul ve Çanakkale boğazlarına ev sahipliği yapmasından dolayı jeopolitik anlamda çok önemlidir. Ayrıca beklenen büyük İstanbul depremi tehlikesinden dolayı Marmara bölgesi limanları üzerine yoğunlaşılmıştır. Marmara denizi içerisinden geçmek olduğu iddia edilen büyük deprem fay hattının hareketi sonrasında Marmara bölgesinde faaliyet gösteren limanlarda deprem sonrasında muhtemel kazalar sonrasında çevredeki sivil halk içinde büyük riskler oluşma durumu bulunmaktadır.

Çalışmada, Marmara bölgesinde faaliyet gösteren konteyner terminallerinde tehlikeli yüklerin terminal sınırları içerisindeki geçirdikleri operasyonlar incelenmiştir. Bu operasyonlar beş ana kriterde toplanmış olup, bunlar giriş operasyonu, depolama operasyonu, elleçleme operasyonu ve acil durum operasyonu olmak üzere gruplandırılmıştır. Belirlenen kriterler ışığında konteyner terminallerine, tehlikeli yük taşımalarına hangi operasyonlarda güvenlik açısından önem verildiği ve güvenli açısından hangi yük türüne öncelik verildiği Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemi ile belirlenmiştir. Elde edilen verilerde terminallerin büyük çoğunun terminal içerisinde meydana gelen acil durum operasyonları kapsamın insan hayatı, çevre kirliliği ve deniz kirliliği açısından önceliklerinin olduğu ve taşınan yük yapısı olarakta gaz yapısındaki yüklere güvenlik açısından öncelik verdikleri görülmüştür.

Due to the developing technology and increasing world population, the need and dependence on dangerous goods is increasing in every sector. Dangerous goods have multiple load classes and each load class has one or more hazards specific to itself. Dangerous goods are called dangerous goods when they are sent from the places where they are produced or processed by transport types to the requested places. When the contents of the transported dangerous goods are examined, crude oil and petroleum products are in the first place, chemical substances, oxidising agents, radioactive substances and biological cargoes. Maritime transport is highly preferred for the transport of dangerous cargoes in the safest and most economical dimensions. Container transports have been increasing especially in recent years. Container terminals have become very important transit points for dangerous cargo transports. During the operation of dangerous cargoes within the boundaries of the terminal, there are dangers of explosion, fire as a result of flare, spread and injury and death of port personnel, sea and environmental pollution. The Marmara region is very important in geopolitical and strategic terms because it is the most populous region in terms of population density and because it is home to the Istanbul and Dardanelles straits, which are among the most straits in the world. In addition, due to the danger of the expected great Istanbul earthquake, the ports of the Marmara region have been focused on. After the movement of the great earthquake fault line, which is claimed to pass through the Marmara Sea, there are great risks for the surrounding civilian population after possible accidents after the earthquake in the ports operating in the Marmara region. In this study, the operations of dangerous cargoes within the terminal boundaries in container terminals operating in the Marmara region were analysed. These operations are grouped into five main criteria and they are grouped as entry operation, storage operation, handling operation and emergency operation. In the light of the determined criteria, the importance given to container terminals, dangerous cargo transports in terms of safety in which operations and which type of cargo is prioritised in terms of safety are determined by Analytical Hierarchy Process (AHP) method. In the data obtained, it has been observed that most of the terminals have priorities in terms of human life, environmental pollution and marine pollution within the scope of emergency operations occurring within the terminal and that they give priority to gas cargoes in terms of safety.