İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin (İHEB) 27. maddesi, kültürel yaşama katılma hakkını bir temel hak olarak tanımaktadır. İHEB’in koruma alanı bu bağlamda sadece kültürel faaliyetlere katılmayı değil aynı zamanda sanat özgürlüğü, bilimsel ilerleme özgürlüğü ve fikri mülkiyet gibi hakları da kapsamaktadır. Kültürel yaşama katılma hakkına ilişkin bu detaylı düzenleme, ilerleyen zamanlarda hem Birleşmiş Milletler (BM) Ekonomik ve Sosyal Haklar Sözleşmesi gibi evrensel nitelikli insan hakkı sözleşmelerine hem de Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı gibi bölgesel nitelikli paktlarca da benimsenmişti. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ise açıkça kültürel hakları düzenlememiş olsa da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) birçok başvuruda kültürel haklara temas eden kararlar vermiştir. İHEB’in 27. maddesi ulusal bağlamda da karşılık bulmuş olup, kültürel haklar örneğin Rusya Anayasası ya da Güney Afrika Cumhuriyeti Anayasasında açıkça düzenlenmektedir. Sanat özgürlüğü ya da bilim özgürlüğü gibi kültürel boyutu olan özgürlükleri ifade özgürlüğü çatısı altında koruyan Türk anayasaları ise, kültürel yaşama katılma hakkını açıkça öngörmüş değildir. Buna karşın Türk Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru yolunda vermiş olduğu birçok kararında bu haklarla kültürel miras ya da kültürel değerler arasındaki bağlantıyı inşa etmektedir.
Article 27 of the Universal Declaration of Human Rights (UDHR) acknowledges the right to engage in cultural activities as a human right. This provision not only encompasses active participation in cultural pursuits but also safeguards artistic expression, scientific advancement, and intellectual property. The comprehensive core of this right has been enshrined in global human rights treaties like the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (ICESCR) and regional agreements such as the African Charter on Human and People’s Rights. Despite the absence of explicit provisions concerning cultural participation in ECHR, the European Court of Human Rights (ECtHR) has frequently addressed cultural rights in its jurisprudence. Moreover, Article 27 of the UDHR has influenced national legislation, with examples like the Russian Constitution and the Constitution of the Republic of South Africa explicitly safeguarding cultural rights. Conversely, the Turkish constitution does not explicitly codify the right to participate in cultural life, though certain aspects such as academic and artistic freedom are protected. Nevertheless, through constitutional interpretation, the Turkish Constitutional Court has recognized the intrinsic connection between these rights and cultural heritage or values in its jurisprudence.
