Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜRKİYE BİYOETİK DERNEĞİ VI. TIP ETİĞİ KONGRESİ, İstanbul, Türkiye, 25 - 26 Kasım 2010
HEMŞİRELİK TANISI; ETİK İKİLEM VE AHLAKİ ENDİŞE
Öğr. Gör. Neriman ELİBOL, Dr. Müesser ÖZCAN ŞENSES Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik AD. E-posta: nelibol@kocaeli.edu.tr E-posta: muesser@kocaeli.edu.tr
Hemşirelik Tanılarının hemşirelik bakımında kullanılması, bakımın kalitesinin arttırılmasında
etkili yöntemlerden biri olarak kabul görmektedir. Hemşirelik bakımının sınıflandırılmasında
farklı yaklaşımlar olmakla birlikte NANDA (North Amerikan Nursing Diagnosis Association)
tarafından geliştirilen tanılar dünyada ve ülkemizde daha çok kabul görmektedir . NANDA 1973
yılında ilk hemşirelik tanıları listesini yayınlamış ve bunu takiben hemşirelik tanılarının hemşirelik eğitiminde ve klinikte kullanımı başlamıştır. 1990ʼlı yıllar hemşirelik tanılarının daha yaygın
biçimde kullanıldığı yıllardır. Böylece hemşireler hasta, aile ve çevresini ele alıp bütüncül bir
yaklaşımla daha kolay bakım sunumu yapabilmişlerdir. Başlangıçtan bu güne NANDA hemşirelik tanılarını derinlemesine irdeleyerek tanıları, geliştirmeye sayılarını artırmaya devam etmektedir. Erdemir tarafından Türkçeʼye çevrilen 137 NANDA hemşirelik tanısı ülkemizde özellikle
hemşirelik eğitiminde ve bazı hastanelerde hemşirelik bakımında kullanılmaktadır.
Bu bildiri kapsamında NANDA tanılarına 2004 yılında yenilenerek eklenen “etik ikilem/ahlaki
endişe” başlıklı hemşirelik tanısı ele alınacaktır. Bu tanı, riskler, kayıplar, mücadeleler içeren
bir seçim durumunda, eylem şekli/ nasıl davranacağı/neye karar vereceği konusunda belirsizlik
yaşayan bireydeki ya da guruptaki durumu tanımlar. Bu tanın ilişkili faktörleri; özellikle büyük
risk taşıyan tıbbi girişimler, bireyin değerleri ile çatışan herhangi bir durum için karar vermek
zorunda kalma olarak belirlenmiştir. Bireyin tedavi ve bakımına ilişkin karar vermek zorunda
kaldığı durumlar (gebeliğin sonlandırılması, yaşam destek sistemlerinin sonlandırılması, ileri
düzey tanı yöntemleri, ağır tıbbi tedaviler, yeni tedavi yöntemleri, organ bağışı vb.), maturasyonel olarak yarar veya risklerin oluştuğu durumlar, bilgilendirilmemeye veya karmaşık bilgilendirilmeye bağlı olarak ortaya çıkan çatışmalar içindeki birey için bu hemşirelik tanısı
hemşire tarafından ele alınmalıdır. Bu tanıya ilişkin NANDAʼnın önerdiği hemşirelik girişimleri,
bireyde bilgilendirilmiş bir biçimde seçim yapabilmeyi amaçlar. Bu amaca ulaşılıp ulaşılmadığı
NANDA tarafından belirtilen göstergelerle sınanır.
Sağlık hizmeti sunumunda zorlu karar verme sürecinde olan birey ve ailesi, hemşirenin
bakımda ele alması gereken ve hemşireyi de sıkıntıya sokan bir durum olmakla birlikte göz
ardı edilmemesi gereken bir süreçtir. NANDA bu tanı ile sorunun ele alınmasında hemşireye
sistematik bir yaklaşım sunmaktadır.