Research Information System
in: Geçmişten Günümüze Kişilik Kuramları, Burhan Çapri, Editor, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, pp.777-800, 2020
Günümüzde kültüre duyarlı psikoloji anlayışı ile birlikte başka kültürlere
ilişkin psikolojik yaklaşımların araştırılması gerekliliği savunulmaktadır. Son
yıllarda batı yaklaşımları özellikle insan doğası, sağlık, kişinin potansiyeli ve
psikopatoloji hakkında kendine özgü özellikleri ile ön plana çıkan Asya temelli
yaklaşımları inceleyip araştırmaktadır. Asya temelli psikoloji kuramları üzerinde Taoizm, Konfüçyüsçülük ve Budizm yaklaşımlarının ve öğretilerinin büyük
önemi vardır. Taoizm, insanı kozmosun önemli bir parçası olarak kabul eder;
insanı ve erdemi vurgulayan Konfüçyüsçülük gerçek ile insan doğasının ayrılmaz olduğunu ve insan olmazsa gerçeğin de olmayacağını savunur. Budizm ise
insanın hipnotik bir durumda olduğunu ve insanın zihnin işleyişi ve benliğinin
geçiciliğini anlaması ile üst düzey gelişimsel aşamalara ulaşacağını vurgular.
Asya kuramları kişilik gelişiminde mantık yerine deneyim üzerinde durur. Konfüçyüsçü anlayış ilişkisel bir benlik yapısını vurgularken, Taoizm Tao anlayışına dayalı bir benlik yapısını ön plana çıkarır. Budizm ise bilge ve şefkatli bir
benlik oluşumunu kabul eder. Birtakım kaynaklara göre Asya temelli yaklaşımlar batı anlayışında olduğu gibi kişilik gelişimini birey öncesi, bireysel ve birey
ötesi olarak 3 dönem içerisinde ele alır. Batı yaklaşımlarının aksine, Asya temelli terapiler daha çok birey ötesi aşamaya odaklıdır ve bireyin kişiliğin en üst
düzey aşaması olan bu aşamaya geçmesi için çabalar.