Tesbih, Türk Din Mûsikîsi’nde genel olarak namazlardan sonra Allah’a şükretmek ve O’nun yüceliğini zikretmek için Sübhânallah, Elhamdülillah, Allahuekber cümlelerinin melodik bir şekilde ifade edilmesi olarak tarif edilmektedir. Kur’ân-ı Kerim ve hadis-i şeriflerden aldığı referansla takdis ve tenzih gibi manalar içeren güftelerin bir beste biçimi olarak ortaya çıkması ise tesbih formuna hem dini duygu bakımından bir hüviyet vermiş hem de Türk Din Mûsikîsi kültürünün bir ürünü olarak onu daha estetik hale getirmiştir. On yedinci yüzyılın ilk yarılarından itibaren Türk Din Mûsikîsi formları arasında görülmeye başlandığı ifade edilen tesbih formunun kaynaklarda tevşih, ilahi, münacât, temcid ve mahfel sürmesi gibi isimlerle de anılması, cami ya da tekke mûsikîsi formu olduğu hususunda çeşitli görüşlerin mevcudiyeti, formun melodik örgüsü hakkında belli bir standardının olup olmadığı, yer yer serbest denilebilecek icralarla beraber her bir bestekârın kendi yorum kabiliyetine göre farklı beste biçimlerinin ortaya çıkıp çıkmadığı gibi konuların değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Dolayısıyla bu makalede hem tesbih formunun tarihsel sürecinin ortaya konulması hem de bu formda bestelenen eserlerin güfte içeriği bakımından bir kritiği yapılmıştır. Ayrıca veri analizi ve betimsel yöntem kullanılarak formun melodik biçim ve türü ortaya konulmaya çalışılmıştır. Son kısımda ise kaynaklarda bestelendiği belirtilen tesbih formundaki eserlerin bir listesi sunulmuştur.
In Turkish Religious Music, tasbih is generally described as melodic expression of the phrases Subhanallah, Alhamdulillah, Allahuekber after prayers to thank Allah and mention His greatness. The emergence of lyrics containing meanings such as sanctification and sanctification with references from the Holy Quran and hadiths as a form of composition has given the tasbih form an identity in terms of religious feeling and made it more aesthetic as a product of Turkish Religious Music culture. . The tasbih form, which is stated to have started to be seen among the forms of Turkish Religious Music since the first half of the seventeenth century, is also mentioned in the sources with names such as tevşih, hymn, münacaat, temcid and mahfel bilgin, there are various opinions about whether it is a form of mosque or lodge music, and there are certain information about the melodic structure of the form. It is important to evaluate issues such as whether there is a standard for the composition, whether different composition styles emerge according to the composer's own interpretation ability, along with performances that can be called free in some places. Therefore, in this article, both the historical process of the rosary form and a critique of the works composed in this form have been made in terms of their lyrical content. In addition, the melodic form and type of the form were tried to be revealed by using data analysis and descriptive method. In the last part, a list of the works in the rosary form that are stated to have been composed in the sources is presented.
