Akademik Veri Yönetim Sistemi
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, cilt.12, sa.1, ss.136-146, 2022 (Hakemli Dergi)
Amaç: Bu çalışmada, taşra olarak tabir edilen bir vilayet olan Trabzon’da, sağlık alanında yayımlanan bir süreli yayın olan Hekim Gazetesi’nde hıfzıssıhha meselesinin ‘’Ahaliye Hıfzıssıhha Dersleri’’ adlı bir yazı dizisi üzerinden nasıl ele alındığı irdelenmiştir. Çalışmamızın amacı hıfzıssıhha konusunda halkı bilgilendirmenin bir yolu olarak süreli bir yayından ne şekilde faydalanıldığını, ilgili tarihsel dönemde hangi tıbbi bilgilerin geçerli olduğunu, halkın sağlığını korumak adına hangi bilgilerin bilinmesinin öğütlendiğini ve bu bilgilerin aktarımının nasıl sağlandığını ortaya koymaktır.
Yöntem: Araştırmaya konu olan ve Dr. Rıza Rüstem tarafından 1910-11 yılları arasında Hekim Gazetesi’nde yayımlanan “Ahaliye Hıfzıssıhha Dersleri” adlı yazı dizisine 2019 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı arşivinde gerçekleştirilen tarama sonucunda ulaşılmıştır. Hekim Gazetesi’nde yer alan yazı dizisi, ulaşılan orijinal metinlere ait Merve Mergen tarafından yapılan çeviriler ile Mustafa Çuflaz tarafından yayımlanan Türkçe transkripsiyonlar karşılaştırılarak yaklaşık üç aylık bir süreçte incelenmiştir.
Bulgular: Gazetenin yayımlanmasının amacı, hekimliğin kıymetini, hünerini, ehemmiyetini herkese anlatmak, şehirden uzak tabip olmayan yerlerde hastaların tabibe ulaştırılmasına kadar yapılabilecek müdahaleler ile hastalıkların teşhis ve tedavisine dair bilgilerin aktarılması olarak açıklanmaktadır. Ahaliye Hıfzıssıhha Dersleri adı altında kaleme alınan yazı dizisinde ise halkın anlayabileceği bir dilde hıfzıssıhhanın tanımı yapılarak, önemi açıklanmış, ardından sağlıklı bir hayat sürmeleri için yapmaları gerekenler öğütlenmiştir.
Sonuç: Ahaliye Hıfzıssıhha Dersleri adlı yazı dizisinin yayımlandığı dönemin güncel konuları üzerinden bir hekimlik anlayışına ışık tutması ve bu anlayışın halk ile kurduğu bağı göstermesi açısından önem arz etmektedir. Salgın hastalıklar karşısında tıp bilgisi olmayan insanların neler yapabilecekleri hekimler tarafından halkın da anlayabileceği bir dil ile aktarılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Tıbbı, Hekim Gazetesi, Trabzon, Hıfzıssıhha
Objective: In this study, it was examined how the issue of hygiene was handled through a series of articles called "Ahaliye Hıfzıssıhha Dersleri" in the Hekim Newspaper, a periodical published in the field of health, in Trabzon Province. The aim of our study is to reveal how a periodical is used as a way of informing the public about hygiene, sanitation, what medical information is valid in the relevant historical period, what information is advised to be known in order to protect the public's health, and how this information is transferred.
Methods: The series of article called "Ahaliye Hıfzıssıhha Dersleri" written by Rıza Rüstem has been examined by comparing the original texts in the İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Library and the Turkish transcriptions made by Mustafa Çuflaz.
Findings: The purpose of publishing the newspaper has been explained as explaining the value and importance of the medical profession and the skills of physicians to society. Other purposes of the newspaper are to inform all people about what precautions should have been taken until patients living in rural areas receive health care, and to identify and treat diseases. On the other hand the series of articles called Ahaliye Hıfzıssıhha Dersleri, the definition of "Hıfzıssıhha" (hygiene) is made in a way that the society can understand and its importance is explained. In addition, advice has been given on what to do to lead a healthy life.
Conclusion: It is important that the series of articles named Ahaliye Hıfzıssıhha Dersleri indicates an understanding of medicine and the bond that this understanding establishes with the public through the period in which it was published. What ordinary people can do in the face of epidemics has been conveyed by a physician in a language that the public can understand.
Keywords: Ottoman Medicine, Hekim Newspaper, Trabzon, Hygiene