Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitimi (TEKE) Dergisi, cilt.6, sa.4, ss.2414-2435, 2017 (Hakemli Dergi)
Genel Kurmay BaĢkanlığı’nın “Kurtuluş savaşının mânâsını anlatacak,
halka ve askere heyecan verecek ve diğer milletlerde bulunan millî marşlara
denk olacak bir marş” yazılması isteği üzerine Mehmed Âkif’in yazdığı
Ġstiklâl MarĢı, KurtuluĢ SavaĢı’nın amacını anlatan ve Türk milletinin
karakterini yansıtan somut bir belgedir. MarĢın mısralarına bir göz atmak
Türk milletinin karakteriyle özdeĢleĢen ve ruhunu yansıtan kavramları açık
bir Ģekilde görmemizi sağlar. Bu kavramlar özgürlük ya da bağımsızlık
(hürriyet, istiklâl); yiğitlik ve kahramanlık (cesâret); bayrak, vatan ve millet
sevgisi ile din ve iman tutkusu olarak özetlenebilir. Bunlar üstün karakterli,
kahraman, damarlarında asil bir kan dolaĢan ve tarih boyunca üç kıtada at
koĢturup büyük devletler kuran Türk milletine has özelliklerdir. Edebî bir
bakıĢla değerlendirilecek olursa Ġstiklâl MarĢı epik (destanî) ve didaktik
(öğretici) bir metin olarak nitelenebilir. MarĢın destanî bir özellik arz etmesi
Ġstiklâl mücadelesi veren Türk milleti ve onun Ģanlı ordusuna cesaret,
mücadele ve savaĢma azmi verme düĢüncesi; didaktik yanı da Türk’ün Ģanlı
tarihini ve karakteristik özelliklerini, onu millet yapan değerleri öğretme
amacından kaynaklanır. MarĢın kahramanlık duygularını coĢturan destanî
yanının kurgusunda teĢvik, rehberlik ve öneri içerikli sözcük ve hitaplardan
yararlanılmıĢtır. Didaktik yanı ise görmüĢ geçirmiĢ bilgili ve tecrübeli bir
öğretmen edasıyla millete ve orduya seslenen Ģarin kesin hüküm içeren kısa
ve orta uzunluktaki yargı cümle ve cümlecikleriyle tesis edilmiĢtir. Gerek
epik yanını oluĢturan emir ve öneri içerikli sözcük ve hitapların vurgusu
gerekse didaktik yanı inĢaeden kısa ve orta uzunluktaki yargı cümle ve
cümleciklerinin desteğiyle Âkif etkili ve çarpıcı bir marĢ kaleme almıĢtır.
“Korkma” hitabıyla baĢlayan Ġstiklâl MarĢı’nda öne çıkan temalardan biri
özgürlük ya da bağımsızlık (hürriyet, istiklâl) tır. Mehmed Âkif’in kutsal
saydığı değerler arasında hürriyet kavramının önemli bir yeri vardır. Hürriyet
uğruna savaĢılması gereken yüce bir değer, insan gibi yaĢamanın olmazsa
olmaz koĢuludur. Özgürlük ve bağımsızlık kavramı Âkif’in Ģiirlerinde
Arapça hürriyet ve istikla sözcükleriyle ifae edilir. Âkif bu sözcükleri millet
kavramı ile birlikte kullanır. Âkif’in Ġstiklâl MarĢı’nda ve baĢka bazı
Ģiirlerinde büyük değer verdiği kavramlardan biri de vatandır. Vatanhürriyetle birlikte- Mehmed Âkif’te aĢk derecesinde tutkun olunan bir
kavramdır. Vatan sevgisi çok yüce bir duygudur ve onu farklı Ģiirlerinde çok
anlamlı mısralarla dile getirmiĢtir. Vatan; özgürlük, bayrak ve nâmûs gibi
uğruna can verilecek ve düĢmana çiğnetilmeyecek yurt toprağıdır. Vatan,
uğruna ölünen ve her an ölünecek cennet mekândır. Ġstiklâl MarĢı’nda sözü
edilen kavramlardan biri de millettir. Âkif, Ġstiklâl MarĢı’nda millet
sözcüğünün yerine ırk sözcüğü ile ben zamirini de zikreder. Irk sözcüğü
Ġstiklâl MarĢı’nda bütün manaları ile iliĢkilendirilerek soy ve millet yerine
Prof. Dr.; Kocaeli Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü,
gencay.zavotcu@kocaeli.edu.tr.
2415 Gencay ZAVOTÇU
______________________________________________
Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 6/4 2017 s. 2414-2435, TÜRKİYE
zikredilir. MarĢta geçen millet, ırk ve ben sözcükleriyle kendini bir Türk
olarak gören Âkif bu sözcüklerin arkasından zikrettiği söz ve söz gruplarıyla
Türk’ün kimlik özelliklerine de atıfta bulunur. Ġstiklâl MarĢı’nda öne çıkan
diğer bir kavram bayraktır. Bayrak sevgisi Türk milletinde üst düzeydedir.
Bayrak ve sancak özgürlüğün simgesi, yükseklere ve yeni ufuklara eriĢmenin
öncüsüdür. Âkif, Ġstiklâl MarĢı’nda bayrak yerine sancak, nazlı hila ve yıldız
kavramlarını zikreder. Bayrak, milletin ilham aldığı ve cesaet bulduğu bir
varlıktır. MarĢta öne çıkan diğer kavramlar ise din ve iman tutkusu ile Hak ve
Peygamber sevgisidir. Son dörtlük, Ġstiklâl MarĢı’nın esası diyebileceğiz
değerlerin önemli kısmını bir arada sunan bir Ģiir parçasıdır.
Anahtar Sözcükler: Ġstiklal MarĢı, hürriyet, vatan, millet, bayrak,
sancak, din, iman, Allah.
BASIC CONCEPTS OF ISTİKLÂL MARCH
Abstract
The Turkish National Anthem is a tangible document that tells the aim of
the Turkish War of Independence and reflects the character of the Turkish
nation. Taking a glance at the lines in the Anthem enables us to clearly see
the concepts that are identified with the character of the Turkish Nation and
that present the spirit of it. These concepts can be summarized as liberty or
independence; bravery or heroism (courage); love of flag, motherland and
nation, together with passion for religion and faith. These are characteristics
of the Turkish Nation, of superior character, hero, blood circulating in its
veins and running around three continental horses throughout history.
Analysing in literary terms, the Turkish National Anthem can be seen as an
epic and didactic text. The epic features of the Anthem result from the
thought to give the courage and the determination for struggle and fight to the
Turkish Nation and its Glorious Army in struggling for their Independence;
didactic features from the aim to teach the characteristics and glorious history
of the Turkish nation, and values that make it a nation. The march has
benefited from the words and speeches of encouragement, guidance and
suggestion in the context of the epic side of the heroic feelings. The didactic
side was founded by short and medium-length judicial sentences and clauses
containing the definite sentence of the poet who spoke to the national and the
army with a knowledgeable and experienced teacher who had been seen and
experienced. Mehmed Âkif has written an effective and striking anthem with
the support of short and medium length sentences and clauses that didactic
side construction, both with emphasis on the words and phrases contained in
the orders and suggestions that constitute the epic side.
In the Turkish National Anthem, which begins with “Fear not”, liberty or
independence is one of the dominant themes. The notion of independence has
a unique place in Mehmed Akif’s sacred values. Independence has a high
value worth fighting for and a sin qua non in life such as human being. The
concept of freedom and independence is expressed in the poems of Akif with
the words of liberty and independence in Arabic. Akif uses these words in
conjunction with the notion of nation. Another notion that Akif praises in the
Anthem and some other poems is motherland. Motherland, together with
independence, is a concept that he is addicted, so to say, at the level of love.
Love for motherland is a very divine feeling for him, and he significantly
deals with it in various poems. Motherland; Freedom, flag and nâmûs will be
given life and will not be violated enemy land. The Motherland is a place of
heaven that will die for its sake and die at any moment. One of the key
concepts in the Turkish National Anthem is nation . In the Anthem, Akif
uses the word race, together with I pronoun, instead of nation. The race word
is associated with all the figures in the Antiquity March and is mentioned
instead of the lineage and nation.Akif, who saw himself as a Turk with the
2416 Gencay ZAVOTÇU
______________________________________________
Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 6/4 2017 s. 2414-2435, TÜRKİYE
words of race, race, and myself, is at the forefront of the identity of the Turk
with the words and phrases mentioned after these words. The race word is
associated with all the figures in the Antiquity March and is mentioned
instead of the lineage and nation. Akif, who saw himself as a Turk with the
words of race, race, and myself, is at the forefront of the identity of the Turk
with the words and phrases mentioned after these words. Âkif also refers to
the army of the nation as a hero with the notion of "To Our Hero Military"
which falls on the upper right corner of the National Anthem. Akif mentions
the concepts of starboard, spoiled crescents and stars instead of flag in
National Anthem. Another concept that attracts attention is flag. Love of
flag has an upmost significance for Turkish Nation. The flag is an asset that
the nation has received as an annunciation and has found courage. Flag and
sanjak are symbols of liberty, and are precursors of reaching high and new
horizons. The other dominant concepts in the Anthem are religion, passion
for faith, love of God and the Prophet. The last quatrain is a piece of poetry
that presents an important part of the values we can call the essence of the
National Anthem.
Keywords: Turkish National Anthem, independence, motherland, nation,
flag, sanjak, religion, faith, God