Akademik Veri Yönetim Sistemi
III. Uluslararası Battalgazi Bilimsel Çalışmalar Kongresi, Malatya, Türkiye, 21 - 23 Eylül 2019, cilt.1, sa.1, ss.351-367
Fatih camii bütün müştemilatıyla 17 Ağustos 1999 7.4 Mw büyüklüğünde oluşan Kocaeli depreminde
gözle seçilme seviyesi düşük yapısal hasarlar almıştır. İstanbulun Osmanlı dönemi ilk en büyük ölçekli
yapısı olan Fatih camii üzerinde kurulu bir gözlem ağı ile yapı Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma
Enstitüsü Deprem Mühendisliği Bölümü yönetiminde izlenmektedir. Bu çalışmada zayıf enerji seviyeli
çevrel titreşim kuvvetlerinden deprem ve benzeri uzak ve yakın alan kaynaklı doğal girdi kuvvetler olan
depremlerden ve civarında inşaa edilen tünel içi kaya patlatma kuvvetlerine kadar oluşan bir dizi farklı
kuvvet kaynakları altında Fatih camii yapısal tepkiler üretmiştir. Üzerinde kurulu izleme ağı
istasyonlarının kaydettiği değişik girdi kuvvet kaynaklı yapısal tepkiler zaman-frekans ortamında
incelenmiştir. Onarım ve güçlendirme öncesi mevcud hasar şartlarında kaydedilmiş olan çevrel titreşim
tepkileriyle onarım sonrası kaydedilmiş olan yapısal tepkiler mukayeseli olarak tartışılmıştır. İki farklı
dönemin yapı davranış karekteristiği zaman-frekans ortamında değerlendirilmiştir. İzlenen farklılıklar 17
Ağustos 1999 Kocaeli depremi hasar gösteren anomalilerin ortadan kalktığını ve günümüzün onarım
görmüş haliyle yapıya kazandırılan yeni mukavemet özellikleri işlenen sinyallerde izlenmiştir. Deprem
esnasında hasar alan ana kemerler ve fil ayağında izlenen hasar anomalilerine ilave olarak ana kubbe ve
ana kubbeyi taşıyan yapısal sistemde ortaya çıkan diğer hasarlara işaret eden zaman-freakans alanındaki
bulgular onarım-güçlendirme sonrası büyük bir frekans yelpazesinden oluşan dinamik kuvvetlere karşı
kaydedilen tepki hikayelerinde ortadan kalkmıştır. Son dönemde tamamlanan yapısal restorasyonun
katkısı yapısal dinamik özelliklerin zaman ve frekans tanım alanındaizlenen değişimleriyle kendisini
güçlü bir şekilde göstermiştir. Önerilen hasar tespit indeksi yapısal onarımın varlığını çok güçlü
göstermektedir. Fatih camii tarih kimliğimizi oluşturan önemli bir Osmanlı yapısıdır. Bulunduğu tarihi
yarımada üzerindeki diğer tarihi yapılarla beraber Marmara civarında oluşacak deprem aktivitesinin
etkisi altındadır. Bu sebeple bu çalışmada yapının mevcut son haliyle sahada verdiği imtihan depreme
karşı performans değerlendirmesi açısından önemlidir.
Fatih mosque, which is the first largest scale structure of Istanbul during the Ottoman time, received
structural damage during the 17 August 1999 Mw 7.4 Kocaeli earthquake. A structural health monitoring network, operated by the earthquake department of the Kandilli Observatory and Earthquake Research Institute, recorded recent regional earthquake responses. In this study Fatih mosque structural response data are analyzed in time and frequency domain in the effect of the weak energy level ambient vibrations as well as the recent important regional earthquakes. Recent and earlier structural responses were
assessed comparatively by the recorded ambient responses. Structural behavior characteristics of two
different periods are discussed in the time-frequency domain. The differences are discussed based on
time-frequency results inferred from the results of the two cases, which are the recently repaired condition
and the post-earthquake damage condition after the 17 August 1999 Kocaeli earthquake. Level of change
in the responses at the main arches and the corner columns reported as anomalies in the earlier studies
and recently completed restoration responses have been discussed for the improvements through the
change of structural dynamics. Fatih mosque that is the most important historical Ottoman structure
forming our history identity is under the influences of the regional earthquakes of the Marmara fault
system. Therefore, it is important to evaluate the earthquake performance of the structure in present
condition.