BASKIRESİMDE ALMAN EXPRESYONİZMİ DIŞAVURUMCULUK VE LİTOGRAFİ SANATINA YANSIMALARI

Creative Commons License

Keskin İ.

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ GÜZEL SANATLAR FAKÜLTESİ SANAT DERGİSİ, cilt.1, sa.25 - 2014, ss.53-66, 2014 (Hakemli Dergi)

Özet

          Almanya, bilimsel ve teknolojik gelişmelerde olduğu gibi Gutenberg’ten bu yana matbaacılıkta ve özgün baskı resimde de öncü bir ülke olmuştur.  Sanat tarihine baktığımızda da dönemsel olarak burada ortaya çıkan sanatsal eğilimlerin Avrupa ve Dünya sanatında önemli bir yer tuttuğu görülür. Özellikle 20. yüzyılın başı Alman dışavurumcuların izlenimciliğe tepki olarak,  sosyal konularla etkili ifade biçimleri geliştirdikleri bir dönem olmuştur. Baskı resim bu sanatsal dilin yaygınlaşmasında önemli bir işlev üstlenmiştir. Uzun bir geçmişe sahip tahta baskı ve gravür o dönemde de dışavurumcu sanatçıların iki önemli baskı resim aracıdır. 1796’da Münih’te Senefelder’in icadından 20 yıl kadar sonra, ticari matbaacılık alanında bütün dünyaya yayılan litografi, bir sanatsal ifade aracı olarak, sunduğu görsel zenginliklerle dışavurumcuların da yöneldiği bir sanatsal ifade ve çoğaltım aracı olmuştur.  Fiziki olarak su ve yağın birbirini itmesi temel ilkesinden yola çıkan ve tarihte ilk kez kimyasal işlemlerle yürütülen bu teknik, günümüzde kullanılan modern baskı teknolojilerinin (ofset) atasıdır.

          Litografi, 19. yüzyıl sonunda eriştiği yeniliklerle kitap, afiş, grafik ürünleri ve baskı resim gibi her türlü basımda maliyetleri düşürmüş, bilgiye daha çabuk ulaşan ve daha çok okuyan bir Avrupa yaratmıştır. 20 yüzyıl başlarında litografik yöntemle çoğaltılan baskı resimlerde genellikle, endüstrinin hızlı gelişimi ve kentleşmeyle ortaya çıkan sosyal sorunlar konu edilirken, savaşın yıkıcılığı ve sınıf ayrımcılığının da sıkça işlendiği görülür. Avrupa resmini derinden etkileyen Alman dışavurumculuğunun hızla yaygınlaşmasında sunduğu görsel zenginlik, basımda hız ve  düşük maliyet imkanlarıyla hiç kuşkusuz litografinin önemli bir yeri vardır.

         Bu makalede Alman dışavurumcuların baskı resim dili ve sanatçıların işbirliğiyle bu dönemde ortaya çıkan grup oluşumlarının sanata yansıması litografik eserlerden örneklerle incelenecektir.

 

Anahtar Kelimeler:

Dışavurumculuk, Özgün Baskı, Litografi, Die Brücke (Köprü), Der Blaue Reiter (Mavi Süvari)