Akademik Veri Yönetim Sistemi
EFES INTERNATIONAL SCIENTIFIC RESEARCH AND INNOVATION CONGRESS, İzmir, Türkiye, 15 - 16 Eylül 2024, ss.584-592, (Tam Metin Bildiri)
Cumhuriyet’in ilanı ile Türkiye bir dizi yeniliklere sahne olmuştur. Devletin kuruluşu ve niteliğinin belirlenişi, asker-sivil bürokrasi tarafından, tepeden inme bir usulle gerçekleşmiştir. Devrimler halkın içinden değil; halk için halka rağmen anlayışıyla sürdürülmüştür. Tek parti ideolojisine dayanan, sivilleşme, özgürleşme ve sivil toplumdan söz etmeye imkân dahi olmayan bu dönemde toplum devlete değil, devlet topluma biçim vermiştir. 1923-1945 arasında sınırlanan ve tek parti dönemi olması ile karakterize olan bu dönem, süreç içerisinde ceberut, tepeden inmeci, askeri bürokratik, seçkinci, baskıcı, otoriter ve aşkın devlet nitelemeleriyle tanımlanmıştır. Sıralı darbeler ile malul olan Türk siyasal hayatında, çok partili hayata geçişle birlikte sivilleşmeye ve liberalleşmeye kapı aralanmış olsa da bu gelişim öncelikle dönemin iç siyasi gerilim ve kutuplaşmaları ile sekteye uğramış ve daha sonra 27 Mayıs 1960 darbesi ile ülkede askeri bir rejim kurulmuştur. Başta Cemal Gürsel olmak üzere dönemin üst düzey subayları, bu döneme İkinci Cumhuriyet adlandırması yapmışlardır. İkinci Cumhuriyet kavramı bu ilk kullanımından sonraki yıllarda özellikle İdris Küçükömer’in tezleriyle şekillenmiş ve günümüze dek, tek parti dönemine hasredilen Birinci Cumhuriyet’in karşısında konumlanmıştır. Bu çalışmada, Türk siyasal hayatını özellikle merkez-çevre ve devlet-toplum ayrılığı ekseninde okumanın da bir getirisi olarak konumlanan Birinci Cumhuriyet karşısında İkinci Cumhuriyet’e odaklanılacaktır. Merkeziyetçi bürokratik yapının kırılışı ve halk iradesine dayalı bir demokratik çoğulculuk, piyasa modeline dayanan, rekabeti geliştiren ve üretken olan ekonomi, küçülen ve buyurgan olmayan devlet, siyasal alanın karşısında sivil alana açılan yer, sivilleşen otorite gibi niteliklerle karakterize olan İkinci Cumhuriyetçiliğin liberal sol kanattan gördüğü destek ile Türk siyasetinde oluşturduğu hâkim hava analiz edilecektir. Bu doğrultuda çalışmada, doküman incelemesi yapılarak, 1960’lı yıllardan günümüze kavramın gelişimi, bir zihniyet olarak İkinci Cumhuriyetçiliğin anlamı analiz edilecek ve İkinci Cumhuriyetçiliğin tartışıldığı her dönemde, tartışmanın ana konusunun gelişim, ilerleme, demokratikleşme, sivilleşme ve özgürleşme arayışı olduğu tespit edilecektir. Anahtar Kelimeler: İkinci Cumhuriyet, Birinci Cumhuriyet, Sivilleşme, Demokratikleşme
With the proclamation of the Republic, Turkey witnessed a series of changes. The establishment of the state and the determination of its nature were carried out by the militarycivilian bureaucracy, in a top-down manner. Revolutions were not driven by the people but were carried out with a mentality of "for the people, despite the people." During this period, which was characterized by a single-party ideology and in which there was no trace of civilianization, liberation and civil society, the state shaped the society, not the society shaped the state. This period, which was limited to 1923-1945 and characterized by being a singleparty period, has been described with terms such as tyrannical, top-down, militarybureaucratic, elitist, oppressive, authoritarian, and a transcendent state. In Turkish political life, which has been afflicted by sequential coups, although the transition to a multi-party system initially opened the door to civilianization and liberalization, this progress was first hindered by the internal political tensions and polarizations of the period, and later a military regime was established in the country following the coup on May 27, 1960. The senior officers of the period, especially Cemal Gürsel, called this period the Second Republic. In the years after its first use, the concept of the Second Republic was shaped especially by the theses of İdris Küçükömer and until today, it has been positioned opposite the First Republic, which was allocated to the single-party period. This study will focus on the Second Republic in contrast to the First Republic, which is positioned as a result of reading Turkish political life on the axis of center-periphery and state-society divide. The Second Republicanism, which is characterized by the breakdown of the centralized bureaucratic structure and a democratic pluralism based on the will of the people, a market-oriented economy that fosters competition and productivity, a shrinking and non-domineering state, the opening of space for civil society against the political sphere, and a civilianizing authority, will be analyzed, along with the dominant atmosphere it has created in Turkish politics with the support it received from the liberal left wing. In this context, the study will analyze the development of the concept from the 1960s to the present day and the meaning of Second Republicanism as a mentality by examining the documents, and it will be determined that in each period where Second Republicanism has been debated, the main focus of the discussion has been the pursuit of development, progress, democratization, civilianization, and emancipation. Keywords: Second Republic, First Republic, Civilianization, Democratization