Research Information System
Ardahan Üniversitesi Uluslararası Mitoloji Sempozyumu, Ardahan, Turkey, 2 - 05 May 2019, pp.121-136
ARAKHNE’NİN YAZGISINI BOZAN ÇAĞDAŞ SANAT
Arzu PARTEN ALTUNCU1
Tanrıların ve Olimpos Dağ’nın kralı olan Zeus’un kızı olan Athena, çok ünik bir şekilde doğmuştur. Akıl ve bilgelikle bir anılan annesi Minevra, Athena’ya hamile iken
Zeus tarafından yutulur. Böylelikle bu erdemleri ancak Minevra ile içine alan Zeus,
kızı Athena’yı kafasından doğurur. Kadınların, us’un ve orduların koruyucusu olan
erkek dünyası içinde savaşçı olarak anılan, ordu kuran, komtanlık yapan, ok atan,
uzattığı “zeytin dalı” ile Atina şehrinin koruyucusu olan Athena , aynı zamanda kadınların ve kadın dünyasına adfedilen tüm zenaatlerin de koruyucusudur. Athena için,
erkek dünyasına ait bunca kahramanlığı bir kadın bedeni üzerinde taşımanın diyeti
hiç de az olmayacak, hiçbir erkekle ilişki kurmayan Athena ancak ölümsüz bakireliği
ile kabul bulacaktır. Batı kültürünün temelini oluşturan önemli unsurlardan biri olarak Yunan Mitolojisi, kadın dünyasına dair paradoksal durumlar barındırır. Pek çok
mit içerisinde, kadın, kadının hem yurdu, hem de kurdu olup tüm zamanlar boyunca
hemcinsleri ile yarıştırılacak ve bu düalit hal, genelde erkek dünyası tarafındankadınlığın doğal bir davranış biçimi olarak algılanacak ve aktarılacaktır.
Athena, Anadolu ‘nun Liydia yöresinde el işçiliği ve dokumacılığı ile ünlü olan Arakhne ile gün gelir yarışır. Yetenekli, mağrur ve tanrıları eleştiren bu kızın cezası, hiç işe
yaramayan ancak dokumaktan bir türlü kendini alamayan bir örümceğe dönüşerek
son bulur. Dokumacılığı, el işini tanrılardan insana aktaran Athena’nın bu cezası, aynı
zamanda tüm kadınların da dünyasına dokunur. Çünkü “el”, “aklın” gerisinde; “zenaat”, “yaratıcılığın” karşısında konumlanacak ve en nihayaetinde kadın akıldışı olan bir
alan içinde tanımlanacaktır.
Ancak Çağdaş Sanat ve özellikle Feminist Sanat Hareketleri içerisinde , pek çok kadın sanatçı, kadın dünyasının gündelik ve olağan becerilerini yüksek sanatın karşıt
cephesine yerleştirmiştir. Böylelikle, çağdaş sanat üretimleri içerisinde sıkça görülen; örgü, dikiş, nakış gbi teknikler farklı malzeme ve anlatım teknikleri ile harmanlanarak melez bir dil oluşturmaktadır.Arakhne mitosundan hareketle,ÇağdaşSanat
içerisinde, kadın sanatçıların kavram ve teknikleri, özelinde yakın dönem Türk Kadın
Sanatçılarının üetimleri üzerinden, modernist bir eleştiri ile ele alınacaktır.
Anahtar Kelimeler: Arakhne, Çağdaş Sanat, Dokuma, Feminizm, Zenaaat
1 Dr. Arş. Gör., Kocaeli Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Heykel Bölümü. Türkiye.
partenonarzu@gmail.com