Eşlerin birbirine veya üçüncü kişilerin eşlere, evlilik sebe- biyle verdikleri ziynet eşyasının, eşlerden biri tarafından iade talebi- ne konu edilmesine ilişkin uyuşmazlıkların çözümünde, çeşitli tarih- lerde farklı yaklaşımlar benimsenmiştir. Yargıtay’ın görüş değiştirdiği 04.04.2024 tarihinden önceki dönemde konuya kadın ve erkek açı- sından farklı yaklaşılarak, aksine bir anlaşma ya da örf ve âdet kuralı yok ise ziynet eşyası ve diğer takıların kim tarafından ve hangi eşe takılırsa takılsın kadına bağışlanmış sayılacağına ve onun kişisel malı kabul edileceğine yönelik birçok kararı bulunmaktadır. Kadının ko- runması temelli bu yaklaşım, hukuki açıdan yoğun şekilde eleştirilmiş ve Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, kadına özgü ziynet eşyalarının dışında, ortak bir yaşam kurma aşamasında olan eşlere maddî katkı sağlamak amacıyla, ekonomik değeri olan başka şeylerin de verildiğini göz önü- ne alarak eşlere takılan/verilen ve ekonomik değeri olan eşyalarla ilgili davalarda, 2023-5704 Esas, 2024-2402 Karar sayılı 04.04.2024 tarihli kararıyla konuya ilişkin önceki görüşlerinde değişikliğe gidilmesinin zorunlu olduğunu belirtmiştir. Bu doğrultuda ziynet eşyalarının pay- laşımı konusunda ööncelikle taraflar arasında bir anlaşma bulunup bulunmadığına bakılarak anlaşma var ise buna göre, anlaşma yok ise yerel örf ve adetin ispat edilmesi halinde yerel örf ve adete göre karar verilmesi gerektiğine aksi halde erkeğe ve kadına verilen ve ekonomik değer taşıyan her şeyin kural olarak kendilerine ait olaca- ğına, cinse özgü takıların ait olduğu cinse verilmiş sayılacağına, her iki cinse özgü olanların ise hangi eşe verildiyse ona ait olacağına hük- metmiştir. Ayrıca kararda, takı sandığına konulanlar açısından kadına ya da erkeğe özgü şeylerin o cinse verilmiş sayılacağı, şeyin her iki cinse özgü olduğu belirlenmişse ortak kabul edileceği hususuna yer verilmiştir. Çalışmamızda evlilik sebebiyle eşlerin birbirlerine verdik- leri veya üçüncü kişiler tarafından eşlere verilen ziynet eşyalarının ve diğer takıların hukuki niteliği, bunların eşe verildikleri zaman bakı- mından dahil oldukları mal grupları ve ziynet eşyasının konu olduğu hukuki işlemler, doktrindeki görüşler ve Yargıtay kararları çerçeve- sinde tartışılmıştır.
The Court of Cassation has adopted a variety of stances on various dates, regarding the disputes concerning the re- turning of jewelry given by spouses to each other or by third parties to the spouses due to marriage. Until the date of 04.04.2024, when the Court of Cassation changed its stance, it approached the matter differently for women and men, and ruled that unless there is an agreement or custom to the contrary, jewelry and other ornaments given to a man or a woman in a marriage would be considered as donated to the woman and will be evaluated as her personal prop- erty regardless of who gave it to which spouse. With this decision, such assets were excluded from the liquidation of the legal prop- erty regime. This approach, based on the protection of women, was heavily criticized from a legal perspective, and the 2nd Civil Chamber of the Court of Cassation, considering that besides women’s jew- elry, other things in form of economic contributions were also given to spouses who were in the process of establishing a common life in order to provide financial support for themselves, stated in its decision regarding items which have economic value given to the spouses dated 04.04.2024, with the case numbers 2023/5704 and 2024/2402, that it was necessary to change previous opinions on the subject. Accordingly, in the division of jewelry between parties, if there is no customary rule or agreement, everything that has an economic value given to men and women will belong to them as a rule, and items that are specific to each gender will be considered as given to the gender to whom they were given, while items that are specific to both genders will belong to the spouse to whom they were given. In addition, the ruling states that in terms of what is placed in the jewelry chest, things specific to women or men will be regarded as given to that gender, and if it is identified that the item is specific to both genders, it would be commonly owned. In our study, the legal nature of jewelry and other ornaments given by spouses to each other or by third parties to the spouses due to marriage, the property groups they belong to in terms of when they were given to each spouse, and legal transactions involving jewelry are discussed within the framework of the views in the legal doc- trine and decisions of the Court of Cassation included in our review have been discussed.
