Akademik Veri Yönetim Sistemi
5. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi, Kocaeli, Türkiye, 11 - 13 Ekim 2023, ss.215-216, (Özet Bildiri)
Marmara Bölgesi 1999 Kocaeli ve Düzce depremlerinden sonra olası büyük deprem beklenen bölgelerden birisidir. Marmara Bölgesi’nin kalbi konumunda olan İstanbul tarihi dönemlerde birçok kez büyük depremlerle hasar görmüş ve beklenen depremlerden etkileneceği düşünülen dünyanın en önemli metropollerinden birisidir. Kapalıçarşı, İstanbul gibi şehrin gözbebeği olarak binlerce yıldır dünyanın ilk ve en önemi çarşılarından birisidir. Kapalıçarşı kurulduğu dönemlerden beri birçok deprem ve yangınla farklı dönemlerde afetler görmüş ve olası Marmara Depreminden etkilenebilecek bir durumdadır. Kapalıçarşı şu an itibariyle 45000 m2 kapalı alana sahip 3.600 dükkandan oluşan dev bir AVM olarak faaliyetini sürdürmekte ve İstanbul’a gelen yerli ve yabancı turistlerin büyük çoğunluğunun mutlaka uğradığı en önemli duraklarından birisidir. Kapalıçarşı’nın tarihsel süreç içerisinde geçirdiği değişim ve büyüme ile sokak sayısı artmış ve 97 farklı türde ürünün satıldığı yoğun günlerde günde yaklaşık 150.000 kişinin çalıştığı ve ziyaret ettiği dev bir alışveriş merkezi olarak kapalı bir çarşı işlevini sürdürmektedir. Bu çalışma kapsamında Kapalıçarşı’nın olası doğa kaynaklı ve insan kaynaklı tehlikeler açısından bir tahliye modeli farklı disiplinlerden bir araya gelen uzmanlarca araştırılmakta ve çarşıya özgü bir tahliye modeli geliştirilmektedir. Kapalıçarşı’nın tehlike analizi yapılarak çarşıya zarar veren en büyük tehlikelerin yangınlar, depremler, olası bir terör saldırısı ve su baskınlarından etkileneceği kanaatine varılmıştır. Bu tehlikelerin afete dönüştüğü durumlarda da güvenli bir tahliyenin sağlanabilmesi için öncelikle çarşı içindeki sokaklar, çarşının kapıları ile çarşı etrafında ayrıntılı bir tehlike avı çalışması yapılarak olası tehlikeler belirlenmiştir. Tehlike avı Japonya’da yerel halk tarafından yapılan ve ilk kez Prof. Dr. Y. Ogawa tarafından kullanıma sunulan bir yöntem olup olası bir deprem ya da tsunami sırasında oluşabilecek yapısal ve yapısal olmayan tehlikelerin tespit edilmesi esasına dayanmaktadır. Proje sonucunda önerilecek olan bu tehlikelerin oluşturacağı riskleri azaltma çabaları raporlanarak ilgili yönetime iletilecektir. Yaptığımız çalışmada halen kullanılan 9 kapının güvenli tahliye için sorunsuz kullanılabileceği, 4 kapının alınacak hızlı ve kolay tedbirlerle güvenli bir şekilde tahliye amacıyla kullanılacağı, geri kalan 8 kapının ise özel uyarı ve önlemlerle sınırlı sayıda ve yakın çevredeki insanlar tarafından kullanılması gerektiği ortaya çıkmıştır. Tahliye modellemesi belirlenen güvenli çıkışlar ağırlıklandırılarak tahliye yollarının önceliklendirilmesi planlanacaktır. Çalışma sonucunda olası afetler sırası ve sonrasında gereken hızlı ve güvenli tahliye ile bazı bölgelerde yerinde kapanmanın ve korumanın planı ortaya çıkarılarak güvenli tahliye için sesli, ışıklı prototip bir uyarı sistemi tasarlanacaktır.