Adil yargılanma hakkı, pek çok hak ve özgürlüğün yargılama makamları nezdinde korunması sağlayan bir “güvence” haktır. Adil yargılanma hakkı konusunda en kapsamlı ve etkili koruma mekanizması olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) sisteminde adil yargılanma hakkı her ne kadar medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin uyuşmazlık veya suç isnadına dair uyuşmazlıklara ilişkin kabul edilse de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) oluşturduğu içtihatlarla 6. maddenin sağladığı güvencelerin idari uyuşmazlıklara da uygulanacağı kabul edilmiştir. İdarenin hukuka uygunluk denetiminin adil bir şekilde yapılması, demokratik toplumda hukuk devleti ilkesinin bir gereği olmakla birlikte kamu gücüne dayalı tek yanlı işlem icra etme yetkisine sahip idare karşısında bireyin korunması için de elzemdir. Adil yargılanma hakkının içeriği ve kapsamı AİHM içtihatlarıyla genişleyerek, günümüzde AİHSin lafzında yer almayan pek çok alt ilkeyle somutlaştırılmıştır. İdarenin işlem ve eylemlerinde dayandığı kamu gücü otoritesinin kişi hak ve özgürlüklerini ihlal edip etmediğinin idari yargı organları tarafından denetiminde, silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkesi, idarenin yargısal denetiminin adil bir şekilde yapılmasını sağlayan en etkili araçlardan biridir. Bu çalışmada, AİHS sisteminin öngördüğü kriterlerle adil yargılanma hakkının “hakkaniyete uygun yargılama” ilkesinin içeriğini dolduran silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkelerinin anlamı belirlenerek Türkiye idari yargı sistemindeki görünümü incelenmiştir.
The right to a fair trial is a "guarantee" right that ensures the protection of many rights and freedoms in the courts. The right to a fair trial, being the most comprehensive and effective protection mechanism in the European Convention on Human Rights (ECHR) system, was initially accepted for disputes concerning civil rights and obligations and criminal charges. However, through the case-law of the European Court of Human Rights (ECtHR), it has been established that the guarantees provided by Article 6 also apply to administrative disputes. Conducting a fair judicial review of the lawfulness of administrative actions is not only a requirement of the rule of law in a democratic society but also essential for protecting individuals against the unilateral actions of the administration, which holds the power of public authority. The scope and content of the right to a fair trial have been expanded through ECHR case law, including many sub-principles not explicitly mentioned in the text of the ECHR. In the judicial review of administrative acts and actions to determine whether the public authority has violated individual rights and freedoms, the principles of equality of arms and adversarial proceedings are among the most effective tools to ensure a fair review. This study examines the meaning of these principles, as outlined by the ECHR system, and their manifestation in the Turkish administrative judiciary.
