Education has an important place in the solution of the refugee problem as a tool for social inclusion. Providing educational services especially to refugee children has been a reality of life in Turkey for years, and both students and teachers may encounter many difficulties during the education process. In this context, the aim of the article is to understand the difficulties experienced by refugee students in the school environment through the professional observations and experiences of school psychological counselors working in public schools. In the research conducted on the basis of qualitative research method and phenomenological design, interviews were conducted with 20 school psychological counselors using in-depth interview and observation data collection methods. In the interviews based on the number of refugee students in the school where the participants work and their professional experiences, data were collected using the purposeful and snowball sampling method. The collected data were examined with the descriptive analysis method using the Maxqda Qualitative Data Analysis Program; and were titled under three themes as “Psychological Difficulties Experienced by Refugee Students”, “Difficulties Experienced by Refugee Students in the School Environment”, and “Difficulties Experienced by Refugee Students in the Family Environment”. The results of the research showed that refugee students experience communication problems due to language problems, adaptation and discipline problems based on cultural differences, and these problems are more visible in the school sample. In addition, the research found that refugee students face various psychological difficulties, including not feeling a sense of belonging to school, violence, neglect and abuse, negative peer relations, insufficient self-esteem and self-sufficiency, and that school-family relationships are weak. Therefore, in order to solve these difficulties in a healthy way, it is thought that the interaction in the student-family-school triangle should be increased, adaptation programs for refugee students should be prepared, activities should be organized for the recognition of different cultures and the sharing of positive common values, and psychological support and guidance services should be provided effectively to meet and maintain the well-being of students.
Eğitim, sosyal içermenin bir aracı olarak mülteci sorunun çözümünde önemli bir yer edinmiştir. Özellikle mülteci çocuklara eğitim hizmeti sunmak, Türkiye’de yıllardır uygulanan bir yaşam gerçeği olmakla birlikte hem öğrenciler hem de öğretmenler, eğitim sürecinde birçok zorlukla karşılaşabilmektedir. Bu bağlamda makalede, devlet okullarında görev yapan okul psikolojik danışmanlarının mesleki gözlem ve deneyimleri doğrultusunda mülteci öğrencilerin okul ortamında deneyimledikleri zorlukların anlaşılması amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemi ve fenomenolojik desen temelinde yürütülen araştırmada, derinlemesine görüşme ve gözlem veri toplama yöntemleri kullanılarak 20 okul psikolojik danışmanıyla görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların görev yaptığı okuldaki mülteci öğrenci sayısı ve mesleki deneyimleri esas alınan görüşmelerde, amaçlı ve kartopu örnekleme yöntemi kullanılarak veriler toplanmıştır. Toplanan veriler Maxqda Nitel Veri Analiz Programı kullanılarak, betimsel analiz yöntemiyle incelenmiş; “Mülteci Öğrencilerin Yaşadıkları Psikolojik Zorluklar”, “Mülteci Öğrencilerin Okul Ortamında Yaşadıkları Zorluklar”, “Mülteci Öğrencilerin Aile Ortamında Yaşadıkları Zorluklar” olarak üç tema altında başlıklandırılmıştır. Araştırma sonuçlarında, mülteci öğrencilerin dil sorunundan kaynaklanan iletişim sorunları, kültürel farklılıklar temelinde oluşan uyum ve disiplin sorunları yaşadıkları ve bu sorunların okul örnekleminde daha görünür olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca araştırmada, mülteci öğrencilerin, okula aidiyet hissetmeme, şiddet, ihmal ve istismar, olumsuz akran ilişkileri, yetersiz öz saygı ve öz yeterlilik dahil olmak üzere çeşitli psikolojik zorluklarla karşı karşıya kaldığı, okul-aile ilişkilerinin de zayıf olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla, bu zorlukların sağlıklı bir şekilde çözüme kavuşturulması için öğrenci-aile-okul üçgenindeki etkileşimin artırılması, mülteci öğrencilere yönelik uyum programlarının hazırlanması, farklı kültürlerin tanınması ve olumlu ortak değerlerin paylaşılması için faaliyetler düzenlenmesi ve öğrencilerin iyilik hallerinin karşılanması ve sürdürülmesi için psikolojik destek ve rehberlik hizmetlerinin etkili bir şekilde sağlanması gerektiği düşünülmektedir.
