Türkiye’de işletmelerin kullanmış olduğu bazı belgeler yasal düzenlemelerle dijitalleşmiş ve e-belge haline gelmiştir. Bu süreçte işletmeler e-belge kullanım sürecinde bazı zorluklar yaşamaktadır. Bu zorluklardan en önemlisi de entegrasyon için kullanılacak yöntemin seçimidir. Bu konuda üç farklı yöntem (Gelirler İdaresi Başkanlığı (GİB) Portal, Doğrudan Entegrasyon ve Özel Entegratör) bulunmaktadır. Doğru entegrasyon yönteminin seçilememesi yasal zorunluluklar ve maliyetler açısından önemli sorunlara neden olabilmektedir. Bu çalışmada işletmelerin e-belge geçiş sürecinde doğru yöntemi belirlemesi üzerine bir inceleme yapılmıştır. Öncelikle uygun olan yöntemin seçimi için nasıl bir yol izlenmesi işletme imkanları, yasal zorunluklar bağlamında değerlendirilmiştir. En çok tercihe edilen yöntem olan özel entegratör yöntemi için seçim kriterlerini belirmek amacıyla çok kriterli karar verme yöntemlerinden FUCOM (Full Consistency Method – Tam Tutarlılık Yöntemi) kullanılmıştır. Çalışmada belge sayısının ve firma bilgi teknolojileri yeterliliğinin yöntemi belirlemede önemli olduğu görülmüştür. Özel entegratör seçiminde sırasıyla “KKP (Kurumsal Kaynak Planlanlama) yazılımlarına uygunluk”, “firma desteği” ve “maliyet” önemli kriterler, “API (Application Programming Interface- Uygulama Programlama Arabirimi) desteği” en önemsiz kriter olarak belirlenmiştir. Bu çalışma, e-belge sistemine geçmeyi planlayan işletmeler için doğru entegrasyon yöntemini belirlemeye yönelik bir rehber niteliğindedir.
In Turkey, some of the documents used by businesses have been digitized and e-documented by legal regulations. There are some difficulties in the process of businesses being included in the e-transformation system. The most important of these difficulties is selecting the method to be used for integration. There are three different methods (RA Portal, Direct Integration, and Private Integrator). Failure to choose the right integration method may cause problems in terms of legal obligations and costs. In this study, an examination has been made on the determination of the right method in the e-document transition process. First of all, how to follow a path for the selection of the appropriate method is evaluated in the context of business opportunities and legal obligations. FUCOM (Full Consistency Method) was used to determine the selection criteria for the most commonly used method, the special integrator method. In the study, it was seen that the number of documents and firm information technology competence are important in determining the method. ‘Compatibility with ERP software’, “company support” and “cost” are important criteria in the selection of private integrator, while “API (Application Programming Interface) support” is the least important criterion. This study serves as a guide for businesses planning to transition to the e-document system in determining the most appropriate integration method.
