Akademik Veri Yönetim Sistemi
HER YÖNÜYLE DEPREM SEMPOZYUMU, Edirne, Türkiye, 19 - 20 Ekim 2023, ss.26-27
Bu çalışma kapsamında; deprem nedeniyle yapılarda
oluşabilecek zararların olası zemin kaynaklı etki ağırlıkları Çok Kriterli
Karar Analizi değerlendirme metodolojisi kullanılarak irdelenmiştir. Bu amaçla Kocaeli ilinde zemin büyütmesinin ve
sıvılaşma potansiyelinin yüksek olduğu bir alan seçilmiş, bu alanın Kuzey
Anadolu Fayına uzaklığı da belirlenerek oluşması olası Pik Yer İvmesinin zemin
ile olan etkisi bir arada değerlendirilmiştir. Bunlar; seçilen alandaki deprem
etkisinin en güçlü olma olasılığı bulunan etkilerdir. Bu etkilerin birarada
değerlendirilmesini sağlayan Çok Kriterli Karar Analizi; uzman görüşleri ile
kriterlerin ikili olarak karşılaştırıldığı Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP)
takip edilerek ikili değerlerin göreceli olarak uyumuna bakılarak her bir
etkinin ağırlığı bulunmuştur. Bu ağırlıklar da litoloji, formasyon ve ilk 30
metredeki zemin etkisinin faylanma uzaklığına göre çok daha önemli olduğu
görülmektedir. Bu tür bir alanda deprem teminatının değerlendirilmesi için salt
zemin kriterleri ile karar vermek yerine bölgeyi etkileme olasılığı bulunan en
yakın fayın tekrarlama periyodu hesaplanmış ve bu fayda oluşacak bir kırılmanın
seçilen bölgede oluşturacağı spektral ivme modellenmiştir. Modellenen bu
değerin Türkiye Bina ve Deprem Yönetmeliğindeki tasarım spektrum eğrilerine
göre karşılaştırmaları yapılarak üst yapılarda oluşacak hasar tahmin
edilmiştir. Hasarın olası boyutunu;
yapılaşmanın yılı ve kazıklı temel özelikleri ile birlikte yeniden AHP
ile irdeleyerek zemin ve üst yapı etkisine yönelik ağırlıklandırılmış çoklu
tehlike etkisi belirlenmiştir. Buna göre seçilen alan için elde edilen
sonuçlar; sadece zemin ve deprem
bölgeleri haritası değerlerine göre yüksek olasılıklı bir deprem etkisi
ihtimali gösterirken yapılaşma tekniğinin uygun yapılması ve bölgeye daha uzak
olası bir deprem olması durumunda çok daha az olabileceğini göstermiştir.
Çalışmanın sonuçları ile amaçlanan model yaklaşımları; sigortacıya sigortalanacak alan için karar
verme ve planlama aşamalarının geliştirilmesini sağlamaktır. Bu planlama olası
hasar durumunda azami tazminat miktarının üzerinde kalan tutarları reasürörden
talep etmeyi sağlayacak ve bu sayede hasarın ekonomi üzerindeki yükününün
hafiflemesi sağlanacaktır.
In this study; the weights of different types of ground failures were examined from the earthquakes by using Multi-Criteria Decision Analysis (MCDA). For this purpose; a high potential soil amplification and liquefaction area in Kocaeli was selected. A possible Peak Ground Acceleration (PGA) value was calculated according to the distance to the nearest North Anatolian Fault. The selected ground failure effects are the most possible strongest earthquake effects that may give a damage to the structures. Multi-Criteria Decision Analysis enables the evaluation of these effects together. The weight of each effect was found by following the Analytical Hierarchy Process (AHP), in which the expert opinions and the criteria were compared in pair-wise. It was concluded that the weights of lithology, formation and ground effects are much more important than that of the faulting distance on the damages of structures. In order to evaluate the earthquake coverage in such an area, instead of making a decision based on pure soil criteria, the recurrence period of the closest fault likely to affect the region was calculated and the spectral acceleration that would result from a rupture in the selected region was modeled. The spectral acceleration values for the selected region were compared with the curves given in Turkish Building and Earthquake Code and estimated the possible structural damages in buildings. The possible estimated damages on structures were re-examined with AHP together with the construction year and pile foundation possibilities, and the weighted multi-hazard effect for the ground failures and only structural effects on buildings together. Finally, the ground effects show a high probability of an earthquake effect, but it can be much less if the construction technique is done properly and there is a possible earthquake further away from the region. The model approache aimed with the results of the study is to provide the insurer with the development of decision-making and planning stages for the area to be insured. This planning will enable to claim the amounts above the maximum compensation amount from the reinsurer in case of possible damage, thus reducing the burden of the damage on the economy.