Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Katılımlı 76. Türkiye Jeoloji Kurultayı , Ankara, Türkiye, 15 - 19 Nisan 2024, ss.366
Pınarbaşı
ofiyoliti Doğu Toroslarda yaklaşık 60 km’lik KD-GB uzanımlı bir hat boyunca
takip edilebilen Toros kuşağı ofiyolitlerin önemli ofiyolitik kütlelerinden
biridir. Burada, Pınarbaşı ofiyolitinden elde edilen jeolojik, jeokimyasal ve
jeokronolojik ve zirkon izotop verileri sunulmuştur. Pınarbaşı ofiyoliti yaygın
olarak harzburjit ve dünit bileşimli serpantinize peridotitlerden oluşan manto
tektonitleri ile temsil edilmektedir. Daha az orandaki kabuksal kayaçlar ise
kümülat piroksenit ve gabrolardan oluşmaktadır. Ofiyolitik istif farklı yapısal
seviyelerde birçok piroksenit, dolerit ve plajiyogranit daykları ile
kesilmektedir. Pınarbaşı ofiyolitine ait manto ve kabuksal kayaçlarından
yapılan toplam kaya ve mineral kimyası çalışmaları, Pınarbaşı ofiyolitinin,
Toros kuşağı ofiyolitlerine benzer şekilde yitim zonu üstü koşullarında
oluştuğunu göstermektedir. Pınarbaşı ofiyolit kütlesinin oluşum yaşını
belirlemek amacıyla serpantinize peridotitleri kesen plajiyogranit örneğinin
zirkonlarından 89.3 ± 0.3 My kristallenme yaşı elde edilmiştir. Pınarbaşı
ofiyolitinin yığışım karmaşığı içindeki bir plajiyogranit daykından ise 97.5 ±
0.5 My U-Pb zirkon kristallenme yaşı alınmıştır. Zirkonların Hf izotop
verileri, tüketilmiş manto kaynağından türemiş olduklarına işaret etmektedir.
Burada sunulan oluşum yaşı verileri, Toros kuşağındaki Kretase ofiyolitlerinin
kabuksal kayaçlarından (gabro, plajiyogranit ve dolerit) elde edilen oluşum
yaşlarıyla birlikte değerlendirildiğinde İç Toros okyanusundaki yitim zonu üstü
ofiyolitlerinin ~ 101 – 87 My zaman aralığında oluştuğu anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte, ofiyolit tabanı metamorfik kayaçlarının zirve başkalaşımının
~104 My civarında gerçekleştirdiği rapor edilmektedir. Mevcut tüm petrojenetik
ve jeokronolojik verilere göre, okyanus içi yitim başlangıcından göreceli
olarak kısa bir zaman sonra (~ 3 – 4 My), yitim zonu üstü kabuk gelişiminin
başladığı ve sürecin ~10 – 15 My’lık bir zaman diliminde gerçekleştiği
düşünülmektedir.
Bu çalışma
TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir (Proje No: 117Y392).
The
Pınarbaşı Ophiolite is one of the significant ophiolites in the Tauride belt
that can be traced along a NE-SW trend for ~60 km in the Eastern Tauride belt.
Here, we report geological, geochemical, and geochronological and zircon
isotopic data obtained from the Pınarbaşı ophiolite. The Pınarbaşı Ophiolite is
dominantly represented by mantle tectonites consisting of serpentinized
harzburgite and dunite, and relatively less abundant crustal rocks consisting
of cumulate pyroxenite and gabbro. The ophiolitic sequence is cut by numerous
pyroxenite, dolerite, and plagiogranite dykes at various structural levels.
Whole-rock and mineral chemistry data from mantle and crustal rocks of the
Pınarbaşı Ophiolite indicate that it was formed in a supra-subduction zone
setting, similar to those of Tauride belt ophiolites. Zircon from a
plagiogranite dyke cutting serpentinized peridotite yielded a U-Pb
crystallization age of 89.3 ± 0.3 My. Additionally, a U-Pb zircon
crystallization age of 97.5 ± 0.5 My was obtained from a plagiogranite dyke
within the accretionary complex of the Pınarbaşı Ophiolite. The Hf isotope data
from the zircons suggests their origin from a depleted mantle source. The
formation age data from the crustal rocks (gabbro, plagiogranite, and dolerite)
of the Cretaceous ophiolites in the Tauride belt suggest that supra-subduction
zone ophiolites in the Inner Tauride Ocean formed during ~101–87 My. On the
other hand, the peak metamorphism of the metamorphic sole rocks is reported to
have occurred around ~104 My. According to all available petrogenetic and
geochronological data, it is considered that the supra-subduction zone crust
developed shortly after the intra-oceanic subduction (~ 3 – 4 Myr) initiation
and the process occurred within a time of ~ 10 – 15 My.
This study
was funded by TUBITAK (Project No: 117Y392).