6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depreminin Hatay Bölgesindeki Yakın Alan Etkileri

Creative Commons License

Beyen K.

10. Türkiye Deprem Mühendisliği Konferansı, İstanbul, Türkiye, 8 - 10 Ekim 2025, cilt.1, sa.2025, ss.545-562, (Tam Metin Bildiri)

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.545-562
  • Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
  • Kocaeli Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

6 Şubat 2023 Kahramanmaraş 7.7Mw depreminin yıkıcı etkisi karışık kenet mekanizma içinde çoklu parça kırılımıyla Doğudan Güneye Amanos segmentini kırarak Hatay ve civarında hissettirmiştir. Yönetmeliğin düktil yapı performansı altında sunduğu can güvenliği garantili kabul edilebilir hasara işaret eden Standard tasarım depremini misliyle aşan ana şokun ürettiği hasar ilk 11 dakikada artarda oluşan 5Mw ve üstü artçıların yansıra Elbistan 7.6Mw depremiyle büyümüş ve nihayetinde göçmelerle tablo ağırlaşmıştır. 7.6Mw ikinci deprem ile literatürde bir ilk yaşanmış, saat farkıyla ürettiği ileri hasar ve göçmeler TBDY-2018’de tarif edilen can güvenliğinin teminatı olan Standard DD2 tasarım depremi ile yapının değerlendirilmesi imkânını ortadan kaldırmıştır. Bölgede yapılar çoklu ardışık DD1 ve DD2 seviyelerinde depremlere maruz kalmışlardır. Yönetmelik tanımı olan tek deprem etkisinde düktil yapısal performans seviyesi yaşanan deprem fırtınasıyla defalarca aşılmış, ana şok ve çoklu artçıların etkisi göçmeyi tartışma dışına çıkarmıştır. TBDY-2018 tasarım spektrumu bu çalışmada verildiği koşullarda saha kayıtlarıyla mukayeseli işlenmiş yakın alan etkilerinin doğurduğu sonuçlar depremi üreten fay hattı boyu yerleştirilmiş olan Kuzey-Güney istasyonlarından elde edilen ham kayıtlarla tartışılmıştır.

Yönetmeliklerde olmayan yakın alan kaynaklı etkiler; (1) Hasarlı yapıları göçmeye taşıyan ileri yönelim yayılımı fay yırtılma yönünde fay normalinde oluşan sismik enerji yığılmasıyla büyük periyot ve büyük hız genliğiyle zemin kayma dalgasından büyük hızda boşalarak gerçekleşmiştir. (2) Yırtılma yönü arkasındaki binalar düşük genlik ve uzamış periyot salınımlarıyla hasarda büyüyen periyotlu yapıları çökmeye zorlayan bir diğer etkendir. (3) Yayılım ve yönelim etkileri iki yönde tepe yapan hız dalgası olarak fark edilirken, ani sıçrama-kalıcı yer değiştirme kayıtlarda tek yön polarizasyon olan hız dalgasıyla fark edilir. Fay kırılmasından kaynaklanan ani sıçrama yapıya süneklik limitlerini aşan bir istem sunmaktadır. Ani kalıcı deplasman klasik deprem kaynaklı kalıcı zemin hareketinin ötesinde yakın alan etki olarak yönetmeliklerde yer almalıdır. Açısındaı olan bu talepler faya yakın ve yönelimin açısında olan yapılar için yıkıma kadar giden riskler barındırmaktadır. Hatay hasarı çalışma istasyonlarının bulguları açısından değerlendirilmiştir.

The devastating effect of the February 6, 2023 Kahramanmaraş 7.7Mw earthquake initiated in a complex suture mechanism, was felt in Hatay and surroundings. Multiple segmental fracturing from East to South turned down by the Amanos. The damage caused by the main shock, which far exceeded the standard design earthquake preassuming life safety guaranty under ductile behaviour. By the second earthquake Elbistan 7.6Mw close to the first one that was the first in literature and subsequent aftershocks ultimately intensified the damage. Structures in the region were subjected to multiple sequential earthquakes at levels DD2 and DD1. The TBDY-2018 design spectrum was processed in this study in comparison with the raw field recordings collected from strong ground motion accelerometer network along the causative fault line and results of the near-field effects and the destructive characteristics of the earthquake were discussed based on the results.

Near field effects not included in the regulations are; (1) Forward direction propagation (Forward directivity effect) intensify (the progressive failure) damage level to collapse when hits the damaged buildings in the upcoming direction of the fault rupture. Accumulated seismic energy propagates as close to the site shear wave with large period at large propagation velocity or discharge at a higher shear wave velocity of the site on the fault normal as observed in Hatay. (2) In some stations, long-period slowly fading waves showing low amplitude and stable oscillation in the field behind the rupture direction are another factor that continuously back feeds the oscillation of structures with lengthened fundamental period due to damage and forces the damaged ones to collapse. (3) While propagation, directivity effects are noticed as a velocity wave peaking in two directions, sudden (jump-fling step) permanent displacement is noticed in the records with a velocity wave with one-way polarization. The (sudden jump) static displacement caused by the fault rupture imposes a demand from the structure that, actually, exceeds the ductility limits. The solution for sudden permanent ground displacement may be included in the regulations as a near field effect beyond the permanent ground motion caused by classical earthquake approach. These challenging demands carry risks that may lead to destruction for structures that are close to the fault and at the direction of the near-field effect. Damage in the province of Hatay is evaluated in terms of the findings of the workstations.