İnsanlığın ortaya çıkmasından beri yaşanan savaşma pratiğinin yıkıcı etkisi kadar toplumları geliştiren ve dönüştüren bir yanı olduğu da bilinmektedir. Avrupa’daki devrimler çağından itibaren gerçekleşen sosyo-ekonomik ve siyasal gelişmelere bağlı olarak savaşma pratiğinde de büyük bir dönüşüm yaşanmıştır. Osmanlının son dönemlerinde yaşanan savaşların ve özellikle dünya savaşlarının yarattığı travmanın etkisiyle cumhuriyet kurucuları olan asker-sivil elit başarıya ulaşmak için “topyekûn savaş” stratejisini benimsemişlerdir. Nitekim verilen kurtuluş mücadelesi ülkenin ekonomik, coğrafi, siyasal ve toplumsal bütün kaynaklarının seferber edilmesiyle sürdürülmüş bir Topyekün Savaş örneğidir.

            Diğer taraftan toplumun tüm unsurlarının seferber edilebildiği, ülke kaynaklarının tümünün savaşa özgülendiği ve dolayısıyla sonuçlarından toplumun tamamının etkilendiği yeni bir savaşma biçimi olarak topyekûn savaş öylesine bir kavram değildir. Daha önce halkıyla vatandaş değil tebaa ilişkisi kuran hükümdarlar mutlak iktidarlarını ulusal karakter taşımayan profesyonel (paralı) ordulara yaslamışlardı. Çoğu kez halkıyla din dışında bir bağı da bulunmayan monarklar, güven duymadığı halka silah vermekten ve onu asker haline getirmekten kaçınmış; silah ve savaşma tekelini, kendi dağıttığı soyluluk ünvanlarıyla yanında tuttuğu aristokrat sınıfa tanımak suretiyle ordunun ve dolayısıyla savaşın sınırlarını dar kalmasına neden olmuşlardır.  

Burjuvazinin Pazar arayışının bir sonucu olarak ortaya çıkan ulus devletlerin uygulamaya koyduğu “topyekûn savaş” olgusunun ilgi çekici bir yönü de konunun devlet teorisi ile olan bağlantısıdır. Özellikle hayat memat meselesi olarak verilen savaşlarda bu stratejinin olağan görünmesi normaldir. Ancak burada bizi ilgilendiren husus barış dönemlerinde de sosyo ekonomik yapı yanında hukuksal ve siyasal altyapının da bu ilke çerçevesinde şekillendirilmiş olmasıdır. Gerçekten bu strateji, ulus devletlerin ortaya çıkmasında ve varlıklarını idame ettirmelerinde büyük roller oynamış ve fakat daha önemlisi devlet aygıtının kapsayıcılığının ve etkinliğinin son derece artmasına neden olmuştur. Nitekim 20. yüzyılda Ulus devlet, zor kullanma tekeli ve bürokratik örgütlenmesiyle topyekûn savaş stratejisinin gerektirdiği uygulamaları pratiğe aktarınca devletin tahakkümünde ve denetiminde büyük sıçramalar olmuştur. İktisadi kaynakların kontrolü ve yönetilmesinin yanı sıra, özellikle eğitim ve propaganda yoluyla tüm halkın ordunun bir unsuru haline getirilme başarısı ordunun eskiden olduğunun aksine, giderek ulusallaşmasıyla sonuçlanmıştır. Halkın savaşa katılması konusunda zorlama yapabilen devlet bu sayede tüm alanlarda hakimiyetini kurabilmiştir. Çalışmamızda “topyekûn savaş” stratejisinin ulus devletlerin ortaya çıkmasında ve varlıklarını idame ettirmelerinde nasıl roller üstlendiği tartışılacaktır

 Bunun yanında çalışmamızda cumhuriyet dönemindeki ulus inşasında kurtuluş savaşı ve izleyen yıllarında sürekli kullanılan topyekûn savaş olgusunun nasıl rol oynadığına da değineceğiz. Kurtuluş Savaşındaki topyekûn savaş stratejisi, bir imparatorluk olan Osmanlı devletinden ulus devlete geçişte, zor kullanma tekelinin cumhuriyet kurucuları eline geçmesini sağlamış ve yeni bürokratik örgütlenmeyle ulus devlet inşası için gerekli tüm aygıtları oluşturmuştur. Bu aygıtların bazılarına çalışmamızda yer vermiş bulunuyoruz. Örneğin Türkiye’de idari ve hukuki tüm düzenlemelerde yer bularak devletin yönetim karakterini belirleyen “milli güvenlik” kavramının cisimleştiği bir organ olarak kurulan Milli Güvenlik Kurulu Kanununun çıkarılmasının resmi gerekçesi olarak “topyekûn savaş” gereksinimlerinin karşılanması olarak gösterilmesi dikkat çekicidir.  Amacımız topyekûn savaş mantığının sadece cumhuriyetin kuruluş yıllarında değil, çok partili hayata geçişten günümüze sürmekte olup, ulus-devletin “Protego Ergo Obligo”su[1] olarak işlevini sürdürdüğünü göstermektir.