8. Bölüm: Kas dokusu

Yardımoğlu Yılmaz M., Hürdağ C. (Editör)

Hücre Biyolojisi ve Histoloji Muscle bölüm yazarı Prof Dr Melda Yardımoğlu Yılmaz ÇEVİRİ ESERLER dizisi BRS Cell Biology and Histology Yazar Leslie P Gartner James L Hiatt Orjinal Yayınevi Wolters Kluwer Kitapta Bölüm Yazarlığı ISBN 978 605 4949 52 6, Çeviri Editörü: Prof. Dr. Canan Hürdağ, Editör, İstanbul Kitabevi, İstanbul, ss.124-142, 2016

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Ders Kitabı
  • Basım Tarihi: 2016
  • Yayınevi: İstanbul Kitabevi
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Sayfa Sayıları: ss.124-142
  • Editörler: Çeviri Editörü: Prof. Dr. Canan Hürdağ, Editör
  • Kocaeli Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

 I. Genel Bakış-Kas Dokusu.

A.  Kas,  çizgili  kas  ve  düz  kas  olarak iki grupta sınıflandırılmaktadır:  iskelet  kası  ve  kalp  kası olmak üzere iki alt bölüme ayrılmıştır.B.  Kas hücreleri, asıl bileşenlerinin aktin ve miyozin olduğu kasılabilen filamentlere sahiptir.C.  Kasılma, istemli (iskelet kası) veya istemsiz (kalp kası ve düz kas) olabilir.

II.  İSKELET KASININ YAPISI


A.  Kası çevreleyen bağ dokusu, nöral ve vaskular elementleri kas hücrelerine iletir ve kasılma­sının gücünün emniyet kemeri gibi işlev görür.

1.  Epimisyum, tüm kası sarar ve iskelet kasını kasa bağlayan aponörozları ve iskelet kasnıı kemiğe bağlayan tendonları oluşturur.2.  Perimisyum, kas hücrelerinin fasiküllerini (küçük demetleri) sarar.3.  Endomisyum, her bir kas hücresini sarar ve retiküler fibriller ve bir eksternal (dış) lamina-dan oluşur.

B.  İskelet kas hücrelerinin tipleri1.  iskelet kası hücre  tipleri  (kas  fibrilleri  olarak da bilinmektedir),  kırmızı  (yavaş  kasılma, fakat kolay yorulmaz),  beyaz  (hızlı kasılma,  fakat kolay yorulan),  ve  intermediate  (ara tipleri) içermektedir. Verilen bir kasta her üç tip lif bulunabilir.2.  Bu her üç tip kas fibrilinin miyoglobulin (oksijen bağlayan hemoglobine benzeyen bir pro­tein) içerikleri, mitokondri sayısı, çeşitli enzimlerin  konsantrasyonu ve kasılma oranı bir­birinden farklıdır (Tablo 8.1). 3.  İnnervasyonda bir değişim, bir kas fibrilinin tipini değiştirebilir. Eğer kırmızı bir kas fibrili denerve  edilirse ve bir beyaz fibrilin innervasyonu  ile yer  değiştirilirse,  kırmızı fibrilin karekteristikleri (özellikleri) değişir ve bir beyaz fibril oluşur.

C.  İskelet kas hücreleri (Şekil 8.1 ve 8.2) uzun, silindirik, çok nükleusludur ve retiküler fibriller ve bir eksternal lamina ile sarılıdır. Sitoplazmalarına sarkoplazma, plazmalemmalarına sarko- lemma denir. Sarkolemma, hücrenin içine uzanan derin tübüler invajinasyonları-T (transvers) tübülleri-oluştumr. iskelet kası hücreleri, hücrenin uzunluğu boyunca uzanan 1-2 mikrometre çapın­da, silindirik miyofibril topluluklarına sahiptir.1.  Miyofibriller, transmisyon elektron mikroskobu ile gözlenebilir ince ve kalın miyofilament-lerin boyuna düzenlenmiş, silindirik demetlerden oluşur (bkz. Şekil 8.1).

a.  Myofibrillerin tam hizalanması, ışık mikroskobu ile koyu A ve açık I  bandları  dönü­şümlü olarak görülebilen karaktersitik bir bandlaşma modeliyle gerçekleşir. Açık olan I bandı Z diski ile ikiye ayrılır (bkz. tablo 8.1)

b.  Miyofibriller,  intermediyet  (ara)  filament  desmin  (ve  embriyonik  gelişme  sırasında ayrıca vimentin) uyum içerisinde tutunur; desmin filamentleri birbirlerine  plektin ile bağlanır, birbirlerine komşu bitişik miyofibrilleri Z diskine bağlar.

c.  Desmin'in hücre iskeleti, nükleus, motor son plağı ve mitokondriyumlara miyofibrille- re bağladığı, ve bu model içinde hücre boyunca kasılma kuvvetini dağıttığı, kas fibrili- nin yapısal bütünlüğünü koruduğu gösterilmiştir.

(https://idealonline.com.tr/IdealOnline/pdfViewer/index.xhtml?uId=246&ioM=Book&preview=true&part=13&isViewer=true#)