Osmanlı İdaresindeki Balkanlar’da Rum Yetimhaneleri: Selanik, Yanya, Meçova ve Manastır

Şenyurt O.

GEDİK ÜNİVERSİTESİ MODULOR, cilt.5, sa.1, ss.68-97, 2022 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 5 Sayı: 1
  • Basım Tarihi: 2022
  • Dergi Adı: GEDİK ÜNİVERSİTESİ MODULOR
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Asos İndeks, Other Indexes
  • Sayfa Sayıları: ss.68-97
  • Kocaeli Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Osmanlı döneminde 19. yüzyılın ortalarından itibaren Balkanlar’da kimsesiz çocukların bakımları ve eğitilmeleri için çok sayıda yetimhane açılmıştır. Aynı süreç içinde Rum Ortodoks cemaati de gerek başkent İstanbul gerekse Balkanlar’daki kentlerde vakıflar kurarak yetimhaneler inşa etmiştir. Bu dönemde Rum zenginlerinin bağışlarıyla Selanik, Yanya ve Manastır’da inşa edilmesi istenen yetimhanelerle, Meçova’da eski bir konutun dönüştürülmesiyle hizmet vermesi planlanan yetimhane yapısı için gelen talepler Osmanlı Hükümeti tarafından titizlikle değerlendirilmiştir. Yetim sayısı, bölgedeki Rum nüfusun yoğunluğu, yapının inşa edileceği arsa ve çevresi, yapının inşa ya da tamiri için bırakılan bağış miktarı gibi pek çok faktör yönetim tarafından inceleme altına alınmıştır. Bu makalede 19. yüzyılın sonlarında Selanik, Yanya, Meçova ve Manastır’da inşa girişiminde bulunulan dört Rum yetimhanesinin mevcudiyetinin arşiv belgeleri ve güncel kaynaklar karşılaştırılarak ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Manastır’daki yetimhanenin günümüzde varlığına ilişkin bilgiye ulaşılamamakla birlikte Selanik, Yanya ve Meçova’daki yapıların inşa edildiği ve arşiv belgelerindeki çizimlerde yer alan tasarımlarıyla mevcut durumları arasında önemli farklılıklar olduğu sonucuna varılmıştır.

In the Ottoman period, since the middle of the 19th century, many orphanages were established in the Balkans for the care and education of orphans. In the same period, the Greek Orthodox community also established foundations and built orphanages both in the capital city of Istanbul and in Balkan cities. In this period, the Ottoman Government meticulously evaluated the requests for new orphanages in Thessaloniki, Ioannina and Bitola to be built with the donations of the Greek wealthy and carefully considered the plans for an old residence in Metsovo to be converted to serve as an orphanage. Many factors have been taken under investigation by the Government, such as the number of orphans, the density of the Greek population in the region, the land on which the building will be built and its surroundings, the amount of donations for the construction or repair of the building. Such inquiries were made frequently so that orphanages would not cause any problems in the multinational and heterogeneous political environment of the Balkans. In this article, through the comparison of archival documents and current sources, it is aimed to reveal the existence of the four Greek orphanages, which were attempted to be established in Thessaloniki, Ioannina, Metsovo and Bitola at the end of the 19th century. Information is unavailable about the current existence of the orphanage in Bitola, and regarding the buildings in Thessaloniki, Ionnina and Metsovo, based on the drawings in the archive documents, it has been concluded that significant differences appear between their initial Neo-classical designs and their current architectural features.