Akademik Veri Yönetim Sistemi
Balıkesirli Bir İslam Alimi İmam Birgivi Uluslararası Sempozyum, Balıkesir, Türkiye, 19 - 21 Ekim 2018, cilt.1, ss.204-218
Birgivî Mehmed Efendi (929/1523-981/1573) XVI. yüzyıl Osmanlı ulemasının önde gelen isimlerinden biridir. Eğitim hayatını tamamladıktan sonra çeşitli medreselerde hocalık yapmış, çok yönlülüğü ve İslamî ilimlerin geneline olan vukufiyeti sebebiyle memleketin ileri gelen ilim çevrelerine hitap etmiş, onlarla ciddi fıkhî ve fikri tartışmalar sürdürmüştür. Ayrıca halka yönelik olarak yazdığı eserlerde onları iman, ibadet ve ahlak hususundaki eksiklerini gördüğü hususlarda bunları gidermeye yönelik bölümler telif etmiş, onların bidat ve hurafe olarak nitelendirdiği hususlardan uzak durmaya çağırmıştır. O, Tarîkat-ı Muhammediyye isimli, ahlak ve tasavvuf ağırlıklı adlı eserinde, halka lazım olan itikadî bilgilerden, öğrenilmesi farz olan ilimlerden, takvaya ulaşma yollarından, kalbin manevi hastalıklarından ve bazı fitrî-kesbî kötü hasletlerin terbiye edilmesinden bahsetmiştir. Eserinin üçüncü ve son bölümünde ise insanların takva ve vera zannettiği bazı durumların fıkhî uygulaya dönük olan yanlarının aslında bidat olduğundan söz etmiştir. Gerek dini gerekse sosyal hayatı tehdit eden bu tür bidatların uzak durulmasını her daim dile getiren Birgivî, mezkur eserinde necasetler ve onlardan temizlenme hususunda çok ince, aşırı hassas davranmanın aslında müminden istenilmediğini ve bu hususta kifayet miktarı ölçünün neler olduğunun sünnet-i seniyyede beyan edildiğini, bu hususta da aşırı davranmanın temizlik olmayıp bidat olduğunu ve bu tür uygulamaların ne Peygamber Efendimiz’den ne sahabelerden ne tabiînden ne de selef-i sâlihinden sadır olduğunu söylemektir. İmam Birgivî, bu söylemlerini destekleyici sahabe ve tabiinden pek çok örnek vermektedir. Onun kendi zamanındaki gözlemlerine göre toplum arasında ortaya çıkan bazı gruplar temizlikte ve necasette vesveseyi nezafet diye adlandırmışlardır. Bu topluluklar vakitlerinin büyük bir çoğunluğunu zahirlerini süslemekle geçirdiklerinden topluma faydadan çok zarar vermektedirler.
Bu tebliğde İmam Birgivî’nin, halk arasında yaygın hale gelen bazı necaset-temizlik uygulamalarının aslında bidat olduğuna dair serdettiği delilleri ve onun bu konuları işleyiş biçimini ve getirdiği çözümleri ele alacağız